Južna Srbija
Južna Srbija[a] povijesno-zemljopisna je regija u Srbiji.[1][2] Njezina teritorija se na istoku graniči sa Bugarskom, na jugu sa Sjevernom Makedonijom, na jugozapadu s Kosovom, na sjeveru sa linijom Kopaonik—Jastrebac-—Aleksinac—Stara planina,[3] što se pretežno poklapa sa Nišavskim, Jablaničkim, Topličkim, Pirotskim i Pčimjskim upravnim okrugom. Dijeli je Južna Morava s juga na sjever. Zahvaća površinu od oko 14 000 km2. Prema popisu iz 2022. godine Južna Srbija je imala oko 877 000 stanovnika. Njeni stanovnici se nazivaju Južnjacima[4][5][6] i poznati su po torlačkim dijalektima, koji se znatno razlikuju od standardnoga srpskog jezika.
Ime za regiju tijekom 19. stoljeća, kada je većina ove regije potpala pod Kneževinu Srbiju 1878. godine, glasi »Novi Krajevi«.[7] Početkom 20. stoljeća i srpskim osvajanjem Kosova i Vardarske Makedonije, naziv »Južna Srbija« počeo je obuhvaćati i te regije. U drugoj polovici istog stoljeća Vardarska Makedonija postala je republika, a Kosovo autonomna pokrajina u okviru Srbije, tako da se pojam Južna Srbija odnosio na predjele koji su pripojeni 1878. godine.[8]
Slavensko stanovništvo Južne Srbije govori torlačkim dijalektima, osim u Kuršumliji i njezinoj okolici gdje se govori kosovsko-resavskim dijalektom srpskoga jezika.[9] Uglavnom se smatraju Srbima, osim u Dimitrovgradu i Bosilegradu gdje se većina Slavena smatra Bugarima. Pored slavenskog stanovništva u Južnoj Srbiji živi albanska zajednica u općinama Preševo, Bujanovac i Medveđa, kao i romska zajednica. Albanci su većina u Preševu i Bujanovcu.[10]
- ↑ Poznata je i pod nazivima jugoistočna Srbija, jug Središnje Srbije ili Južno Pomoravlje.
- ↑ Calic Marie-Janine (2019). A History of Yugoslavia. p.26.
- ↑ Bechev Dimitar (2019). Historical Dictionary of North Macedonia. p 302.
- ↑ Ilić, Nikola P. 1977. Oslobođenje Južne Srbije 1877-1878. Beograd
- ↑ Да ли јужњаци довољно штеде?. juznasrbija.info
- ↑ Južnjak – Prvi portal bez gramatiku. jugmedia.rs
- ↑ Beograd ima padeže, a južnjaci dušu. aljazeera.net
- ↑ Milicevic, M. DJ. 1884. КРАЉЕВИНА СРБИЈА: НОВИ КРАЈЕВИ. Kr. Srb. Drzavna Stamparija. str. XV
- ↑ Cenić, Stojan. 1995. Jedan vek obrazovanja odraslih na jugu Srbije od 1878. do 1974 g. Vranjski glasnik. 28: 133
- ↑ Ивић, Павле. 1985. Дијалектологија српскохрватског језика – увод у штокавско наречје. Нови Сад. str. 110
- ↑ Ethnic composition: 2022 census pop-stat.mashke.org/