Antonim: razlika između inačica
Nema sažetka uređivanja |
m Uklonjena promjena suradnika 24.66.94.140, vraćeno na zadnju inačicu suradnika Abyssus |
||
| Redak 1: | Redak 1: | ||
{{Semantički odnos}} |
|||
'''Antonimi''' ([[grčki jezik|grč.]] ''anti'' = protiv, ''onoma'' = ime) [[leksem]]i su koji su značenjski oprečni. Naziva ih se i '''nasuprotnicama'''. Dva leksema suprotnoga značenja čine antonimski par. Leksičko-[[semantika|semantička]] pojava značenjske opreke između dvaju leksema naziva se '''antonimija'''. Antonimija je svojstvo [[imenice|imenica]], [[pridjevi|pridjeva]], [[glagoli|glagola]], [[prilozi|priloga]] i [[prijedlozi|prijedloga]]. |
|||
''Sinonim'' i ''antonim'' međusobno su antonimi. Posebna je vrsta antonimije [[oksimoron]]. |
|||
==Podrijetlo antonima== |
|||
<br> |
|||
'''Raznokorijenski antonimi''' oni su antonimni među kojima ne postoji [[etimologija|etimološka]] veza, jer su im se izrazi razvili iz različitih korijena. Također se nazivaju '''primarni''' ili '''pravi''' antonimi. |
|||
'''Istokorijenski''' antonimi nastali su različitim, u [[hrvatski jezik|hrvatskome jeziku]] najčešće prefiksalnim, [[tvorba riječi|tvorbama riječi]]. Nazivaju se i '''tvorbeni''' antonimi. |
|||
Tvorbeni se antonimi mogu tvoriti različitim [[prefiks]]ima: |
|||
* '''''nad'''vožnjak - '''pod'''vožnjak'' |
|||
* '''''izvan'''jezičan - '''unutar'''jezičan'' |
|||
* '''''iznad'''prosječan - '''ispod'''prosječan'' |
|||
* '''''o'''tvoriti - '''za'''tvoriti'' |
|||
* '''''u'''nijeti - '''iz'''nijeti'' |
|||
Tvorbeni se antonimi mogu tvoriti i jednim prefiksom koji označava negaciju: |
|||
* ''čovjek - '''ne'''čovjek'' |
|||
* ''zakonit - '''protu'''zakonit (kontra)'' |
|||
* ''oružati - '''raz'''oružati'' |
|||
* ''socijalan - '''a'''socijalan'' |
|||
==Narav značenjske opreke== |
|||
<br> |
|||
'''Binarni antonimi''' oni su antonimi od kojih svaki potpuno negira sadržaj onog drugog te stoje u komplementarnom odnosu. |
|||
* ''živ - mrtav, istina - laž'' |
|||
'''Stupnjeviti antonimi''' oni su antonimi između kojih postoje međustupnjevi, odnosno jedan potpuno ne isključuje sadržaj drugoga. |
|||
* ''malen - (omalen, oveći...) - velik'' |
|||
* ''jeftin - ... - skup'' |
|||
* ''topao - ... - hladan'' |
|||
==Višestruka antonimija== |
|||
<br> |
|||
'''Višestruki antonimi''' jesu višeznačnice koje su svojim značenjima suprotni različitim leksemima. |
|||
* ''star - mlad'' |
|||
* ''star - nov'' |
|||
* ''star - moderan'' |
|||
==Raširenost antonima== |
|||
<br> |
|||
'''Općejezični antonimi''' oni su antonimi kojima parnjake pronalazi većina govornika, bez obzira na to jesu li istokorijenski ili raznokorijenski antonimi. |
|||
'''Individualni (kontekstualni) antonimi''' oni su antonimi koji su međusobno suprotstavljeni samo u stvaralaštvu nekog pisca ili samo u određenome kontekstu. |
|||
[[Kategorija: Leksikologija]] |
|||
<!-- interwiki --> |
|||
[[bg:Антоним]] |
|||
[[ca:Antònim]] |
|||
[[cv:Антонимсем]] |
|||
[[cs:Antonymum]] |
|||
[[cy:Gwrthwynebair]] |
|||
[[da:Antonym]] |
|||
[[de:Antonym]] |
|||
[[en:Antonym]] |
|||
[[et:Antonüüm]] |
|||
[[es:Antónimo]] |
|||
[[eo:Antonimo]] |
|||
[[eu:Antonimo]] |
|||
[[fr:Antonymie]] |
|||
[[gl:Antonimia]] |
|||
[[id:Antonim]] |
|||
[[it:Antonimia]] |
|||
[[ka:ანტონიმი]] |
|||
[[lv:Antonīms]] |
|||
[[nl:Antoniem]] |
|||
[[ja:対義語]] |
|||
[[no:Antonym]] |
|||
[[pl:Antonim]] |
|||
[[pt:Antônimo]] |
|||
[[ru:Антонимы]] |
|||
[[simple:Antonym]] |
|||
[[sk:Antonymum]] |
|||
[[sl:Antonim]] |
|||
[[sv:Antonym]] |
|||
[[tr:Antonim]] |
|||
[[uk:Антонім]] |
|||
Inačica od 2. listopada 2006. u 09:01
| Semantički odnos |
|---|
| Sinonim |
| Antonim |
| Homonim |
| Paronim |
| Meronim |
| Holonim |
| Hiponim |
| Hiperonim |
Antonimi (grč. anti = protiv, onoma = ime) leksemi su koji su značenjski oprečni. Naziva ih se i nasuprotnicama. Dva leksema suprotnoga značenja čine antonimski par. Leksičko-semantička pojava značenjske opreke između dvaju leksema naziva se antonimija. Antonimija je svojstvo imenica, pridjeva, glagola, priloga i prijedloga.
Sinonim i antonim međusobno su antonimi. Posebna je vrsta antonimije oksimoron.
Podrijetlo antonima
Raznokorijenski antonimi oni su antonimni među kojima ne postoji etimološka veza, jer su im se izrazi razvili iz različitih korijena. Također se nazivaju primarni ili pravi antonimi.
Istokorijenski antonimi nastali su različitim, u hrvatskome jeziku najčešće prefiksalnim, tvorbama riječi. Nazivaju se i tvorbeni antonimi.
Tvorbeni se antonimi mogu tvoriti različitim prefiksima:
- nadvožnjak - podvožnjak
- izvanjezičan - unutarjezičan
- iznadprosječan - ispodprosječan
- otvoriti - zatvoriti
- unijeti - iznijeti
Tvorbeni se antonimi mogu tvoriti i jednim prefiksom koji označava negaciju:
- čovjek - nečovjek
- zakonit - protuzakonit (kontra)
- oružati - razoružati
- socijalan - asocijalan
Narav značenjske opreke
Binarni antonimi oni su antonimi od kojih svaki potpuno negira sadržaj onog drugog te stoje u komplementarnom odnosu.
- živ - mrtav, istina - laž
Stupnjeviti antonimi oni su antonimi između kojih postoje međustupnjevi, odnosno jedan potpuno ne isključuje sadržaj drugoga.
- malen - (omalen, oveći...) - velik
- jeftin - ... - skup
- topao - ... - hladan
Višestruka antonimija
Višestruki antonimi jesu višeznačnice koje su svojim značenjima suprotni različitim leksemima.
- star - mlad
- star - nov
- star - moderan
Raširenost antonima
Općejezični antonimi oni su antonimi kojima parnjake pronalazi većina govornika, bez obzira na to jesu li istokorijenski ili raznokorijenski antonimi.
Individualni (kontekstualni) antonimi oni su antonimi koji su međusobno suprotstavljeni samo u stvaralaštvu nekog pisca ili samo u određenome kontekstu.