Kiseline: razlika između inačica
m uklonjena promjena suradnika 188.252.216.48 (razgovor), vraćeno na posljednju inačicu suradnika Ivica Vlahović |
tablica najčešćih kiselina |
||
| Redak 28: | Redak 28: | ||
Po redoslijedu opadajućeg prioriteta pri odabiru i imenovanju glavne karakteristične skupine, kiseline su peti po redu razredni spojevi (slijedom COOH i C(O)O<sub>2</sub>H; zatim njihovi S- i Se-derivati, pa redom sulfonske, sulfinske, selenonske itd., fosfonske, arsonske itd. kiseline).<ref>[https://web.archive.org/web/20070625164600/http://eskola.chem.pmf.hr/odgovori/odgovor.php3?sif=3559 E-škola], odgovorio: Tomislav Portada, PMF, arhivirano 25. lipnja 2007.</ref> |
Po redoslijedu opadajućeg prioriteta pri odabiru i imenovanju glavne karakteristične skupine, kiseline su peti po redu razredni spojevi (slijedom COOH i C(O)O<sub>2</sub>H; zatim njihovi S- i Se-derivati, pa redom sulfonske, sulfinske, selenonske itd., fosfonske, arsonske itd. kiseline).<ref>[https://web.archive.org/web/20070625164600/http://eskola.chem.pmf.hr/odgovori/odgovor.php3?sif=3559 E-škola], odgovorio: Tomislav Portada, PMF, arhivirano 25. lipnja 2007.</ref> |
||
== Najčešće kiseline == |
|||
{| class="wikitable" |
|||
!Ime |
|||
!Kemijska formula |
|||
!Mr |
|||
|- |
|||
|Kloridna |
|||
|HCl |
|||
|36,45 |
|||
|- |
|||
|Hipokloritna |
|||
|HClO |
|||
|52,45 |
|||
|- |
|||
|Kloritna |
|||
|HClO<sub>2</sub> |
|||
|68,45 |
|||
|- |
|||
|Kloratna |
|||
|HClO<sub>3</sub> |
|||
|84,45 |
|||
|- |
|||
|Perkloratna |
|||
|HClO<sub>4</sub> |
|||
|100,45 |
|||
|- |
|||
|Jodidna |
|||
|HI |
|||
|127,9 |
|||
|- |
|||
|Hipojoditna |
|||
|HIO |
|||
|143,9 |
|||
|- |
|||
|Joditna |
|||
|HIO<sub>2</sub> |
|||
|159,9 |
|||
|- |
|||
|Jodatna |
|||
|HIO<sub>3</sub> |
|||
|175,9 |
|||
|- |
|||
|Perjodatna |
|||
|HIO<sub>4</sub> |
|||
|191,9 |
|||
|- |
|||
|Bromidna |
|||
|HBr |
|||
|80,9 |
|||
|- |
|||
|Hipobromitna |
|||
|HBrO |
|||
|96,9 |
|||
|- |
|||
|Bromitna |
|||
|HBrO<sub>2</sub> |
|||
|112,9 |
|||
|- |
|||
|Bromatna |
|||
|HBrO<sub>3</sub> |
|||
|128,9 |
|||
|- |
|||
|Perbromatna |
|||
|HBrO<sub>4</sub> |
|||
|144,9 |
|||
|- |
|||
|Sumporna |
|||
|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> |
|||
|9 |
|||
|- |
|||
|Sumporasta |
|||
|H<sub>2</sub>SO<sub>3</sub> |
|||
|82 |
|||
|- |
|||
|Sumpororvodična |
|||
|H<sub>2</sub>S |
|||
|34 |
|||
|- |
|||
|Dušična |
|||
|HNO<sub>3</sub> |
|||
|63 |
|||
|- |
|||
|Dušikasta |
|||
|HNO<sub>2</sub> |
|||
|47 |
|||
|- |
|||
|Fosforna |
|||
|H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub> |
|||
|98 |
|||
|- |
|||
|Ugljična |
|||
|H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> |
|||
|62 |
|||
|- |
|||
|Cijanovodična |
|||
|HCN |
|||
|27 |
|||
|- |
|||
|Oksalna |
|||
|H<sub>2</sub>C<sub>2</sub>O<sub>4</sub> |
|||
|90 |
|||
|- |
|||
|Metanska |
|||
|HCOOH |
|||
|46 |
|||
|- |
|||
|Etanska |
|||
|CH<sub>3</sub>COOH |
|||
|60 |
|||
|} |
|||
== Izvori == |
== Izvori == |
||
Inačica od 20. ožujka 2017. u 14:09
Kiseline (često predstavljena općom forumulom HA [H+A-]) su kemijski spojevi koji sadrže pH vrijednost nižu od 7,0 kada se rastopi u vodi, što je nalik suvremenoj definiciji Johannesa Nicolausa Brønsteda i Martina Lowryja koji su nezavisno opisali kiselinu kao kemijski spoj koji daje vodikov ion (H+) drugom spoju (koji se naziva bazom). Kiseline se sastoje od vodika i kiselinskog ostatka. Neke od poznatijih primjera su octena kiselina (prisutna u octu) i sumporna ili sulfatna kiselina (prisutna u akumulatorima).
Kiseline koje u svom sastavu imaju kisik zovu se oksokiseline. One koje su bez njega zovu se neoksokiseline.
Sve su kiseline kisele zato što u sebi sadrže ion vodika, koji potiče kiselost.
Većina kiselina može nadražiti kožu pri izravnom dodiru te nagrizati metale. Opekline na koži uzrokovane kiselinama mogu biti ozbiljne (zahtijevajući medicinsku pomoć i uzrokujući teška oštećenja kože) ili manje opasne; ovisno o vrsti kiseline i koncentraciji vodikovih iona.
Neutralizacija je reakcija između kiseline i baze, što za produkt ima sol i vodu. Kiselinu razblažujemo tako što odajemo vodu u kiselinu, kap po kap, i intenzivno mješamo štapićem. Jedini izuzetak je sumporna kiselina, kod koje se kiselina dodaje u vodu na već opisan način.
Postoji nekoliko indikatora kiselosti: lakmus papir, metil oranž, fenoftalein i cikla.
Prema stupnju disocijacije razlikujemo 4 grupe kiselina:
| Kiselina | Stupanj disocijacije | Primjer kiseline |
|---|---|---|
| vrlo slabe kiseline | K < 10-7 | H2S |
| slabe kiseline | K = 10-7 - 10-2 | H2CO3 |
| jake kiseline | K = 10-2 - 103 | H2S04 |
| vrlo jake kiseline | K > 103 | HNO3 |
Po redoslijedu opadajućeg prioriteta pri odabiru i imenovanju glavne karakteristične skupine, kiseline su peti po redu razredni spojevi (slijedom COOH i C(O)O2H; zatim njihovi S- i Se-derivati, pa redom sulfonske, sulfinske, selenonske itd., fosfonske, arsonske itd. kiseline).[1]
Najčešće kiseline
| Ime | Kemijska formula | Mr |
|---|---|---|
| Kloridna | HCl | 36,45 |
| Hipokloritna | HClO | 52,45 |
| Kloritna | HClO2 | 68,45 |
| Kloratna | HClO3 | 84,45 |
| Perkloratna | HClO4 | 100,45 |
| Jodidna | HI | 127,9 |
| Hipojoditna | HIO | 143,9 |
| Joditna | HIO2 | 159,9 |
| Jodatna | HIO3 | 175,9 |
| Perjodatna | HIO4 | 191,9 |
| Bromidna | HBr | 80,9 |
| Hipobromitna | HBrO | 96,9 |
| Bromitna | HBrO2 | 112,9 |
| Bromatna | HBrO3 | 128,9 |
| Perbromatna | HBrO4 | 144,9 |
| Sumporna | H2SO4 | 9 |
| Sumporasta | H2SO3 | 82 |
| Sumpororvodična | H2S | 34 |
| Dušična | HNO3 | 63 |
| Dušikasta | HNO2 | 47 |
| Fosforna | H3PO4 | 98 |
| Ugljična | H2CO3 | 62 |
| Cijanovodična | HCN | 27 |
| Oksalna | H2C2O4 | 90 |
| Metanska | HCOOH | 46 |
| Etanska | CH3COOH | 60 |