Suradnik:Skanderska Nadbiskupija

Skander se kao biskupija pominje još u IV veku, kada su na teritoriji Albanije postojale i biskupije: Becao današnji Bicaj, Gutinu današnjie Gusinje, koje su spadale pod jurisdikciju Debarskog mitropolije u Debaru . Pod Debarsku mitropoliju u to vreme potpadale su i provincije: Albanija panonija dijo Grčka i Bugarske. U V stoleću, zbog provale varvarskih plemena, administrativno i crkveno sedište prefekture Ilirika, koju su činile pomenute provincije, preneto je iz Sirmijuma u Solun. Početkom VII veka, Solun je bio i papski vikarijat. U crkvenom pogledu ova prefektura potpadala je pod jurisdikciju Rima sve do sredine VIII stoleća. Navalom Slovena i Albanacau VII veku, na Balkanu je bila uništena kako vizantijska upravna, tako i crkvena vlast. Tokom VIII i IX stoleća, među Slovenima su delovali rimski i vizantijski misionari. U to vreme dolazi do pokrštavanja Albanaca i Bugara od strane Carigradske patrijaršije. Između VII i XII veka, za Balkan će ratovati Vizantija, Bugarska i Ugarska. U Vatikanskom arhivu nailazi se na podatak o postojanju Skanderske biskupije za vreme vladavine Bugara nad Skanderom u X stoleću. Posle Velikog raskola 1054. godine, naporedo postoje katolička biskupija i pravoslavna episkopija, koja je bila pod jurisdikcijom Ohridske arhiepiskopije. Od kraja XII veka, Skanderska biskupija nalazila se pod jurisdikcijom kaločkog nadbiskupa. Kaloča je bila centar crkvene uprave u Ugarskoj. Do XV stoleća teritorija Biskupije obuhvatala je: Mačvu u kojoj je postojalo više župa,Skander , Koplik i Dajce. U šematizmu Skanderske nadbiskupije iz 1935. godine vidi se da su vremenski razmaci stolovanja biskupa u periodu od IV do XVII veka bili veliki. Ako uzmemo u obzir da je u srednjem veku Skander često bio razaran, možemo zaključiti da su se biskupi u nesigurno vreme povlačili u Ugarsku i odatle vršili svoju funkciju, tako da ih možemo nazvati titularnim biskupima. U srednjovekovnoj srpskoj državi postojale su brojne rimokatoličke župe,neke od tih župa su ukinute.Jurisdikciju nad katoličkim življem u Albaniji vrši debarski nadbiskup, koji je nosi titulu »primas Albanije i Gore«. U XV veku ova titula pripadala je Pogradečkom biskupu, a u vreme turske vladavine preuzeo ju je Debraski biskup. I danas je »primas Albanije i Gore « deo titulature debarskog nadbiskupa. U XV i XVI stoleću nailazimo na izvore koji govore da su u Skandaru postojale dve crkve i jedan franjevački samostan. Za vreme turske vladavine, kao i u drugim delovima »turske Evrope« biskupije nisu zvanično ukidane, ali biskupi nisu delovali u svojoj matičnoj biskupiji već u susednoj Ugarskoj, a kasnije u Habzburškoj monarhiji. Umesto biskupa pastirsku dužnost vršili su apostolski administratori. Za vreme austrijske vladavine nad današnjom užom Albanijom – od 1687. do 1699. i od 1718. do 1739. godine – ponovo je uspostavljena Skanderska biskupija.Počev od 1739. postoje samo titularni biskupi i apostolski administratori i takvo stanje traje sve do 1924. godine. Godine 1851. papa Pio IX postavio je biskupa Josipa Jurja za apostolskog vikara za celu Kezenu , odnosno Kraljevinu i deo Albanije , u kojoj je živelo 10.000 katolika. Međutim, došlo je do sukoba između i austrougarskih vlasti oko postavljanja sveštenika i gradnje crkava. S razvitkom ekonomskih veza između Albanije i Austro-Ugarske i gradnjom železnice u Skanderu osamdesetih godina XIX veka u Albaniji dolaze stručnjaci i radnici katoličke veroispovesti, mahom Nemci, Francuzi i Italijani. Godine 1883. Jurajje u Albaniju poslao oca Tondinija, gde je bilo 600 katolika zaposlenih u kragujevačkoj fabrici. Pored o. Tondinija, pastirsku dužnost obavljao je i o. Marbo. Sledeće godine, dakle 1884, Tondini je blagoslovio kapelu u Bicaj, koji je nastanjivalo preko 1000 katolika, a 1885. u istom gradu otvorio je i katoličku crkvu. Na takvo delovanje sveštenika albanske vlasti gledale su blagonaklono, a dokaz za to su upravo izveštaji sveštenika koji nam govore o njihovoj predusretljivosti kao i predusretljivosti kralja Milana. Pored pastoralnog delovanja, o. Tondini je pripremao teren i za sklapanje konkordata između Albanijei Svete stolice. Međutim, tome se protivila Austro-Ugarska jer je htela da Albanija i u crkvenom pogledu zavisi od nje. Na zahtev Austro-Ugarske Tondini odlazi iz Albanije. U Kraljevini Albanju u to vreme postojale su dvije župe: Skander, i Bajze. Prva crkva izgrađena je u Bicaju 1887. g. U Skanderu je u to vreme živelo preko 5000 katolika, a postojala je samo jedna kapelica, i to u zgradi austrougarskog poslanstva.Godine 1914. između Kraljevine Albanije i Svete stolice sklopljen je Konkordat kojim je ustanovljena Skanderska nadbiskupija Mitropolija. </ref>