Esencijalni nutrijent
Za optimalno održanje fiziološke i anatomske stabilnosti organizma, moraju se hranom unositi i mnoge esencijalne tvari koje se u organizmu ne mogu sintetizirati, a organizmu su prijeko potrebne. Procjenjuje se da njih uključuju 24 esencijalna organska spoja (9 aminokiselina, 2 masne kiseline i 13 vitamina) te minerali. Potreba za njima se očituje u njihovoj kemijskoj građi, a ne kao izvori energije.
Tvari koje se u metabolizmu svode na zajedničke osnovne spojeve (acetil-CoA, spojevi Krebsovog ciklusa, ATP), a služe kao izvor energije, mogu se pri manjku djelomično nadomjestiti međusobnim pretvorbama. Npr, pri nedostatku ugljikohidrata kao izvor energije se počinju koristiti masne kiseline i aminokiseline uz neke neželjene pojave (gubitak tjelesne mase, ketoza).
Nasuprot tome, nedostatak esencijalnih nutrijenata nije moguće nadoknaditi metabolizmom jer su specifične kemijske građe i nezamjenjivi, a najčešće su biljnog i životinjskog porijekla.
Popis esencijalnih nutrijenata[uredi | uredi kôd]
Vitamini[uredi | uredi kôd]
- tiamin (B1)
- riboflavin (B2)
- niacin (B3)
- piridoksin (B6)
- kobalamin (B12)
- biotin
- pantotenska kiselina
- folna kiselina
- askorbinska kiselina
- vitamin A
- vitamin D
- vitamin E
- vitamin K
Minerali[uredi | uredi kôd]
- bor (B)
- natrij (Na)
- kalij (K)
- kalcij (Ca)
- kobalt (Co); kobalamin (B12)[1]
- magnezij (Mg)
- nikal (Ni)
- klor (Cl)
- kositar (Sn)[2]
- fosfor (P)
- željezo (Fe)
- bakar (Cu)
- cink (Zn)
- krom (Cr)
- mangan (Mn)
- selen (Se)
- silicij (Si)[3]
- sumpor (S) (metionin)
- molibden (Mo)
- jod (I)
- fluor (F)
- vanadij (V)[4]
Esencijalne aminokiseline[uredi | uredi kôd]
Esencijalne masne kiseline[uredi | uredi kôd]
- linoleinska kiselina (omega-3 masna kiselina s najkraćim lancem)
- linolna kiselina (omega-6 masna kiselina s najkraćim lancem)
Izvori[uredi | uredi kôd]
- ↑ Pfeiffer, C.C., 1978, p. 137.
- ↑ Pfeiffer, C.C., 1978. p. 134.
- ↑ Mertz, W. 1974. The newer essential trace elements, chromium, tin, vanadium, nickel and silicon. Proc. Nutr. Soc. 33 p. 307.
- ↑ Pfeiffer, C.C., Zinc and other Micro-Nutrients, Keats Publishing, Connecticut, 1978. p.123