Hélène Cixous
| Hélène Cixous | |
 | |
| 20. stoljeće, 21. stoljeće | |
| Rođenje | 5. lipnja 1937. Oran, Francuski Alžir |
|---|---|
| Škola/tradicija | Kontinentalna filozofija, Feminizam |
| Glavni interesi | Književna kritika |
| Poznate ideje | Žensko pismo |
| Utjecaji | Jacques Derrida, Sigmund Freud, Jacques Lacan, Arthur Rimbaud |
| Utjecao na | Frédéric Regard |
Važnija djela
| |
| Portal o životopisima | |
Hélène Cixous francuska je književnica i kritičarka.[1] Tijekom znanstvene karijere primarno je bila članica Centre universitaire de Vincennes (današnje Osmo sveučilište u Parizu) koji je suosnovala u 1969. godini te ondje stvorila prvi centar za ženske studije na sveučilištu u Europi.[2] Poznata je po eksperimentalnom stilu pisanja te kao svestrana spisateljica i mislilac, napisavši preko 70 knjiga raznih žanrova: dramska djela, književne i feminističke teorije, umjetničke kritike, autobiografije i poetske fikcije.[3]
Prvi je put privukla pozornost javnosti u 1969. djelom Dedans („Iznutra”), prvom djelom u žanru fikcije i poluautobiografskim romanom s temama identiteta, sjećanja, smrti i pisanja kojim je osvojila Prix Médicis nagradu. Najpoznatije joj je djelo esej „Smijeh Meduze” objavljen 1976. kojim se uspostavila kao ranija figura u tradiciji poststrukturalnog feminizma. Surađivala je s brojnim umjetnicima i režiserima poput Adela Abdessemeda, Pierrea Alechinskyja, Simone Benmussa, Jacquesom Derridom, Simonom Hantaïjem, Danielom Mesguichom i Ariane Mnouchkine. Smatra se da je ozbiljan kandidat za Nobelovu nagradu za književnosti.
Život i karijera[uredi | uredi kôd]
Osobni život[uredi | uredi kôd]
Cixous se rodila u Oranu u Francuskom Alžiru u židovskoj obitelji. Roditelji su joj Eve Cixous, rođ. Klein, i George Cixous. George Cixous bio je doktor koji je umro od tuberkuloze 1948. godine, od iste bolesti o kojoj je napisao diplomski rad. Uslijed njegove smrti, Eve Cixous zaposlila se kao babica u gradu Alžiru te je posao zadržala do izbačaja francuskog bolničkog osoblja u 1971. godini.[4] Hélèneinog brata Pierrea, studenta medicine i zagovornika alžirske nezavisnosti, Tajna oružana organizacija (francuska paravojna postrojba i teroristička organizacija iz doba Alžirskog rata za nezavisnost) je osudila na smrt te je sa sestrom pobjegao u Bordeaux. S njihovom se majkom vratio u Alžir proglašenjem nezavisnosti u 1962. godini te su oboje privedeni. Pušteni su tek uz pomoć odvjetnika predsjednika Ahmeda Ben Belle na Hélèneinu zamolbu.[5]
Hélène Cixous udala se za Guya Bergera 1955. godine te su imali troje djece: Anne-Emanuelle (rođ. 1958.), Stéphane (1960. – 1961.) i Pierrea-Françoisa (rođ. 1961.). Par se razveo 1964. godine.[6]
Znanstvena karijera[uredi | uredi kôd]
Cixous je postaja agrégé engleskoga jezika u 1959.[7] i doktor književnosti u 1968. godini. Glavni interes joj je u to doba bio književnost engleskoga jezika i djela Jamesa Joycea. Postala je asistentica na Sveučilištu u Bordeauxu 1962. godine, a bila je docent na Sveučilištu u Sorbonni od 1965. do 1967. godine. Kao docentica je zaposlena i u Sveučilištu Paris Nanterre u 1967.
U 1968. godini, uslijed nemira francuskih studenata, Cixous je bila zadužena za osnivanje Osmog sveučilišta u Parizu, „stvorenog kao alternativa tradicionalnom francuskom akademskom okruženju.”[8] Cixous zatim, u 1974. godini, osniva prvi centar za ženske studije na sveučilištu u Europi.[9] Danas je profesorica na Osmom sveučilištu u Parizu te u European Graduate School u Saas-Feeu u Švicarskoj.[10]
Uz Luce Irigaray i Juliu Kristevu, Cixous se smatra jednom od osnivateljica poststrukturalne feminističke teorije.[11] U 1970-ima je počela pisati o poveznici između seksualnosti i braka. Poput drugih teoretičara poststrukturalnog feminizma, Cixous vjeruje da je seksualnost ima izravnu poveznicu s komunikacijom u društvu. U 1975. godini, Cixous je objavila svoje najutjecajnije djelo, esej „Smijeh Meduze”.
Priznanja i nagrade[uredi | uredi kôd]
Cixous ima počasne diplome s 8 sveučilišta u 4 države. U 2008. godini imenovana je za A. D. White Professor-at-large titulu Sveučilišta Cornell koju je nosila sve do 2014. godine.[12]
Utjecaji[uredi | uredi kôd]
Najveći utjecaji na Cixousin rad bili su Jacques Derrida, Sigmund Freud, Jacques Lacan i Arthur Rimbaud.
Sigmund Freud[uredi | uredi kôd]
Psihoanalist Sigmund Freud postavio je teorije koje će služiti kao temelj Cixousinih argumenata u vezi s psihologijom razvoja. Freudova analiza rodnih uloga i seksualnog identiteta određuje različite pravce za mušku i žensku djecu, tj. Edipov i Elektrin kompleks, teorije koje je Cixous posebice kritizirala.[13][14] Uz druge teoretičare, zagovarala je ideju da je Freud ignorirao činjenicu da su njegovi pacijenti bili žrtve spolnog uznemiravanja i silovanja u dječjoj dobi. Posljedicom toga, pristaše ove teorije smatraju da je Freud odlučio protumačiti ta iskustva kao zamišljena i produkte fantaziranja o incestu (engleski: „The Freudian Coverup”).
Jacques Derrida[uredi | uredi kôd]
Derrida i Cixous oboje su francuski židovi odrasli u Alžiru te su dugogodišnji prijatelji.
Teorijom dekonstrukcije, Derrida je uveo pojam logocentrizma, koji razlaže oslanjanje jezika na hijerarhijski sustav koji u društvu razvijenog svijeta daje prioritet izgovorenoj riječi preko pisane. Tako predstavlja binarnu suprotnost, koja je temeljni dio Cixousinih stavova o jeziku.
Cixous i Irigaray spojile su Derridinu koncepciju logocentrizma s lakanskim simbolom požude, tvoreći tako pojam falogocentrizma (prema eng. „phallus”, penis). Ta se teorija bavi Derridinom društveno uvjetovanom strukturom govora te binarnom suprotnosti kao središtem odnosa u jeziku. Prema tome, falogocentrizam nalaže da je ono „muško” privilegirano, a „žensko” definirano manjkom te da stoga A nije suprotstavljeno B, već je A suprotstavljeno onome što A nije (A naspram ¬A).
Smijeh Meduze (1975.)[uredi | uredi kôd]
Cixousin kritički feministički esej „Smijeh Meduze” (francuski: Le Rire de la Méduse) objavljen je 1975. godine, a na engleski su ga jezik preveli Paula i Keith Cohen 1976. godine.[15] Postao je ključan tekst u feminističkoj književnoj kritici zbog uvoda ideje ženskog pisma (francuski: écriture féminine), razvoj ideje „ženske rečenice” koju je prethodno uvela Virginia Woolf. U oba slučaja naglasak je na psihoanalitičkom razlikovanju simboličkoga i nesvjesnoga. Cilj je odbiti racionalno i simboličko, koje se u teoriji u sklopu društvenog poretka smatra istovjetno „muškome”, i bezrezervno prihvatiti besmisleno i nelogično, koje se u feminističkoj kritici često analizira kao karakteristika nadjenuta „ženskomu”.
Bibliografija[uredi | uredi kôd]
Kritički tekstovi[uredi | uredi kôd]
- L'Exil de James Joyce ou l'Art du remplacement (The Exile of James Joyce, or the Art of Displacement). 1969 (1985).
- Prénoms du personne. Seuil. 1974
- Un K. incompréhensible: Pierre Goldman. Christian Bourgois. 1974
- La jeune née. U.G.E. Collection 10/18. 1974
- La venue à l'écriture. U.G.E. Collection 10/18. 1977
- Entre l'écriture. Des femmes. 1986
- L'heure de Clarice Lispector, précédé de Vivre l'Orange. Des femmes. 1989
- Hélène Cixous, Photos de Racines. Des femmes. 1994
- Portrait de Jacques Derrida en jeune saint juif [Portrait of Jacques Derrida as a Young Jewish Saint]. Galilée. Pariz. 2001. ISBN 978-2-718-60556-2
Knjige[uredi | uredi kôd]
- Le Prénom de Dieu. Bernard Grasset. 1967
- Dedans. Grasset. Paris. 1969. ISBN 978-2-721-00298-3
- Le Troisième Corps. Grasset. 1970. ISBN 978-2-721-00479-6
- Les Commencements. Grasset. 1970. ISBN 978-2-721-00481-9
- Un vrai jardin. L'Herne. 1971. ISBN 978-2-721-00473-4
- Neutre. Grasset. 1972. ISBN 978-2-721-00476-5
- Tombe. Le Seuil. 1973
- Portrait du Soleil. Denoël. 1973. ISBN 978-2-020-96635-1
- Révolutions pour plus d'un Faust. Le Seuil. 1975
- Souffles. Des femmes. 1975. ISBN 978-2-721-00029-3
- La. Gallimard. 1976
- Partie. Des femmes. 1976. ISBN 978-2-721-00051-4
- Angst. Des femmes. 1977. ISBN 978-0-714-53905-8
- Préparatifs de noces au-delà de l'abîme. Des femmes. 1978. ISBN 978-2-721-00117-7
- Vivre l'orange [To live the orange]. Des femmes. 1979. ISBN 978-2-721-00158-0
- Ananké. Des femmes. 1979. ISBN 978-2-721-00157-3
- Illa. Des femmes. 1980. ISBN 978-2-721-00180-1
- With ou l'Art de l'innocence. Des femmes. 1981. ISBN 978-2-721-002136-
- Limonade tout était si infini. Des femmes. 1982. ISBN 978-2-721-00230-3
- Le Livre de Promethea [The Book of Promethea]. Gallimard. Pariz. 1983. ISBN 978-2-070-70010-3.
- La Bataille d'Arcachon: un conte. Laval: Éd. Trois. Québec. 1986. ISBN 978-2-980-05352-8
- Manne. Des femmes. 1988. ISBN 978-2-721-00369-0
- Jours de l'an [First days of the year]. Des Femmes. 1990. ISBN 978-2-721-00394-2
- L'Ange au secret. Des femmes. 1991. ISBN 978-2-721-00412-3
- Déluge. Des femmes. 1992. ISBN 978-2-721-00431-4
- Beethoven à jamais, ou l'éxistence de Dieu'. Des femmes. 1993. ISBN 978-2-721-00446-8
- La Fiancée Juive: de la tentation. Des femmes. 1995. ISBN 978-2-721-004581-
- Or: Les lettres de mon père. Des femmes. 1997. ISBN 978-2-721-00466-6
- Voiles (with Jacques Derrida). Des femmes. 1998. ISBN 978-2-718-60504-3
- Osnabrück. Des femmes. 1999. ISBN 978-2-721-00477-2
- Les Rêveries de la femme sauvage. Scènes primitives. Galilée. 2000
- Le Jour où je n'étais pas là. Galilée. 2000
- Benjamin à Montaigne. Il ne faut pas le dire. Galilée. 2001
- Manhattan. Lettres de la préhistoire. Galilée. 2002
- Rêve je te dis. Galilée. 2003
- L'Amour du loup et autres remords. Galilée. 2003
- Tours promises. Galilée. 2004
- L'amour même dans la boîte aux lettres. Galilée. 2005
- Hyperrêve. Galilée. 2006
- Si près. Galilée. 2007
- Cigüe: vieilles femmes en fleurs. Galilée. 2008
- Philippines: prédelles. Galilée. 2009
- Ève s'évade: la ruine et la vie. Galilée. 2009
- Double Oubli de l'Orang-Outang [Double Oblivion of the Ourang-Outang]. Prijevod: Garnier, Lucy; Dow, Suzanne. Galilée. 2010
- Ruines bien rangées published by Éditions Gallimard, 2020
Drame[uredi | uredi kôd]
- La Pupulle, Cahiers Renaud-Barrault, Gallimard, 1971.
- Portrait de Dora, Des femmes, 1976.
- Le Nom d'Oedipe. Chant du corps interdit, Des femmes, 1978.
- La Prise de l'école de Madhubaï, Avant-scène du Théâtre, 1984.
- L'Histoire terrible mais inachevée de Norodom Sihanouk, roi du Cambodge, Théâtre du Soleil, 1985.
- Théâtre, Des femmes, 1986.
- L'Indiade, ou l'Inde de leurs rêves, Théâtre du Soleil, 1987.
- On ne part pas, on ne revient pas, Des femmes, 1991.
- Les Euménides d'Eschyle (traduction), Théâtre du Soleil, 1992.
- L'Histoire (qu'on ne connaîtra jamais), Des femmes, 1994.
- "Voile Noire Voile Blanche / Black Sail White Sail", bilingual, trad. Catherine A.F. MacGillivray, New Literary History 25, 2 (Spring), Minnesota University Press, 1994.
- La Ville parjure ou le Réveil des Érinyes, Théâtre du Soleil, 1994.
- Jokasta, libretto to the opera of Ruth Schönthal, 1997.
- Tambours sur la digue, Théâtre du Soleil, 1999.
- Rouen, la Trentième Nuit de Mai '31, Galilée, 2001.
- Le Dernier Caravansérail, Théâtre du Soleil, 2003.
- Les Naufragés du Fol Espoir, Théâtre du Soleil, 2010.
Izabrani eseji[uredi | uredi kôd]
- L'Exil de James Joyce ou l'Art du remplacement (doctoral thesis), Grasset, 1969.
- Prénoms de personne, Le Seuil, 1974.
- The Exile of James Joyce or the Art of Replacement (translation by Sally Purcell of L'exil de James Joyce ou l'Art du remplacement). New York: David Lewis, 1980.
- Un K. Incompréhensible : Pierre Goldman, Christian Bourgois, 1975.
- La Jeune Née, with Catherine Clément, 10/18, 1975.
- La Venue à l'écriture, with Madeleine Gagnon and Annie Leclerc, 10/18, 1977.
- Entre l'écriture, Des femmes, 1986.
- L'Heure de Clarice Lispector, Des femmes, 1989.
- Photos de racines, with Mireille Calle-Gruber, Des femmes, 1994.
- Lettre à Zohra Drif, 1998
- Portrait de Jacques Derrida en Jeune Saint Juif, Galilée, 2001.
- Rencontre terrestre, with Frédéric-Yves Jeannet, Galilée, 2005.
- Le Tablier de Simon Hantaï, 2005.
- Insister. À Jacques Derrida, Galilée, 2006.
- Le Voisin de zéro : Sam Beckett, Galilée, 2007
- Défions l'augure, Galilée, 2018
Izvori[uredi | uredi kôd]
- ↑ Hélène Cixous. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 2. studenoga 2018.
- ↑ VINCENNES, L'UNIVERSITÉ PERDUE. Inačica izvorne stranice arhivirana 8. lipnja 2016. Pristupljeno 10. lipnja 2016.
- ↑ Hélène Cixous. Jewish Women's Archive. Pristupljeno 17. siječnja 2014.
- ↑ Hélène Cixous. Jewish Women's Archive. Pristupljeno 17. siječnja 2014.
- ↑ Hélène Cixous. Jewish Women's Archive. Pristupljeno 17. siječnja 2014.
- ↑ Hélène Cixous. Jewish Women's Archive. Pristupljeno 17. siječnja 2014.
- ↑ Hélène Cixous. Poetry Foundation. Pristupljeno 2. studenoga 2018.
- ↑ Crockett, Benjamin. 12. kolovoza 2015. Peaking Behind the Curtains of Adieux. Los Angeles Review of Books. Pristupljeno 2. studenoga 2018.
- ↑ Hélène Cixous. Poetry Foundation. Pristupljeno 2. studenoga 2018.
- ↑ Hélène Cixous. The European Graduate School. Pristupljeno 2. studenoga 2018.
- ↑ How many of these great female thinkers have you heard of?. Daily Post (Liverpool). 11. prosinca 2007. str. 12
- ↑ Aloi, Daniel. 13. kolovoza 2008. French writer, German scholar and British poet named A.D. White Professors-at-Large. Cornell Chronicle. Pristupljeno 1. studenoga 2008.
- ↑ Week 8: Cixous and Irigaray. BCC Feminist Philosophy (engleski). 19. ožujka 2012. Pristupljeno 6. studenoga 2023.
- ↑ Klages on Cixous. www.webpages.uidaho.edu. Pristupljeno 6. studenoga 2023.
- ↑ Cixous, Hélène; Cohen, Keith; Cohen, Paula. 1976. The Laugh of the Medusa (PDF). Signs. The University of Chicago Press. 1 (4): 875–893. doi:10.1086/493306. S2CID 144836586
- "The Laugh of the Medusa", by Hélène Cixous, translated into English by Keith Cohen and Paula Cohen
- Avital Ronell, Judith Butler, Hélène Cixous na YouTubeu
- Julie Jaskin: An introduction to Cixous
- Mary Jane Parrine: Stanford Presidential Lectures' Cixous page
- Carola Hilfrich: Hélène Cixous Biography at Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia
- Stanford Presidential Lectures and Symposia in the Humanities and Arts