Oppidum

Maketa oppiduma Manching u Njemačkoj.

Oppidum (lat., množina: oppida) je naziv kojim su Rimljani opisivali veća - poluurbana ili urbana - naselja na područjima Zapadne i srednje Europe pred kraj željeznog doba. Ona se obično vezuju uz Kelte i njihovu kulturu, ali su ih gradili i njima susjedni narodi. Nakon što se Rimsko Carstvo konsolidiralo, izraz opidum je ušao kao službeni pojam za administrativno središte u provincijama.

Opidumi su se obično gradili na vrhovima brežuljaka, odnosno nastajali su od manjih utvrđenja koja bi se kasnije ogradila rovom, palisadom, grudobranom ili kamenim zidom. U međuprostorima su se gradile kuće za stanovnike, odnosno civilni objekti. Kao takvi, oppidumi su igrali važnu ulogu u postupnoj urbanizaciji sjevera Europe. Rimljanima su često služili kao dio infrastrukture za urbanizaciju i romanizaciju novoosvojenih provincija.

Primjeri

U Francuskoj

• Alesia
• Bibracte (Mont Beuvray), 135 ha
• Corent,
• Gergovia, 75 ha
• Montlaurès
• Oppidum d’Altimurium kraj Murviel-lès-Montpelliera
• Oppidum d'Ensérune
• Pech Maho
• Salon-de-Provence
• Toulouse

U Belgiji i Nizozemskoj

• Oppidum Aduaticorum/Atuatucorum (Namur), Valonija, Belgija
• Canteleux, Huissignies, Chièvres, Valonija, Belgija
• Cheslé, Bérisménil, Samrée La Roche-en-Ardenne, Valonija, Belgija
• Chession, Han-sur-Lesse, Rochefort, Valonija, Belgija
• Flobecq, Valonija, Belgija
• Gilly-Ransart, Charleroi, Valonija, Belgija
• Gougnies, Gerpinnes, Valonija, Belgija
• Orchimont, Vresse-sur-Semois, Valonija, Belgija
• Sinsin, Somme-Leuze, Valonija, Belgija
• Titelberg, Luksemburg

U Njemačkoj

• Heidengraben, 1400 ha
• Kelheim, 600 ha
• Manching, 380 ha
• Donnersberg, 240 ha
• Glauberg,
• Alcimoennis,

U Srednjoj i Istočnoj Europi

• Sisak, Hrvatska
• Basel-Münsterhügel, Švicarska
• Závist, Češka, 170 ha
• Stradonice, Češka
• Přerovská hůra, Češka
• Bratislava, Slovačka
• Devín, Slovačka
• Mukačevo, Ukrajina

Na Pirenejskom poluotoku

• Iruña-Veleia, Španjolska
• Mesa de Miranda, Španjolska
• Óbidos, Portugal

Na Britanskom Otočju

• Traprain Law, Škotska
• Verlamion, Engleska
• Nanstallon, Cornwall

U srednjovjekovnoj Kraljevini Mađarskoj, oppidum se koristio kao službeni izraz za trgovišta (mezőváros na mađarskom), koja su bila slabijeg statusa od slobodnih kraljevskih gradova ali važnija od sela.

Literatura

• Collis, John (1984) Oppida, earliest towns north of the Alps. Sheffield
• Garcia, Dominique (2004) La Celtique Méditeranée: habitats et sociétés en Languedoc et en Provence, VIII^e - II^e siècles av. J.-C. chapter 4 La « civilisation des oppida » : dynamique et chronologie. Paris, Editions Errance. ISBN 2-87772-286-4
• Sabatino Moscati (ed.), Otto Hermann Frey (ed.), Venceslas Kruta (ed.), Barry Raftery (ed.), Miklos Szabo (ed.) (1998) The Celts, Rizzoli