Brak iz koristi

Brakovi iz koristi, brakovi iz interesa i fiktivni brakovi zakonski su brakovi sklopljeni radi ostvarivanja materijalnih i statusnih pogodnosti, a kojima smisao nije stvaranje životne zajednice temeljene na ljubavi i predanosti. U fiktivnim brakovima supružnici ponekad uopće ne žive zajedno niti mnogo znaju jedno o drugome, a najčešće je odsutna i monogamnost. Česti su brakovi iz interesa i fiktivni brakovi koji se sklapaju da bi jedan supružnik stekao pravo boravka u nekoj zemlji, a s vremenom i državljanstva, ili da bi supružnici bili u povoljnijem poreznom statusu. Nerijetko partner čiji zakonski status omogućuje pogodnosti partneru koji ih prima od njega zauzvrat dobiva novčanu naknadu ili drugu materijalnu korist.

U mnogim je kulturama uobičajeno da roditelji odlučuju o partnerima svoje odrasle djece koja tada ulaze u dogovoreni brak.

Brakovi iz interesa često nisu regulirani pa samim tim niti protuzakoniti; zakonska regulativa staje na činjenici da je pravo na brak ljudsko pravo koje ne može imati veća ograničenja. U zakonodavstvu se zato najčešće sankcioniraju, i to van bračnih zakona, brakovi sklopljeni radi zaobilaženja imigracijskih politika i prisilni brakovi. U Hrvatskoj, brak iz koristi spominje Zakon o strancima, navodeći okolnosti koje upućuju na to da je brak sklopljen iz koristi: neodržavanje bračne zajednice, neizvršavanje obaveza koje proizlaze iz braka, neupoznavanje prije sklapanja braka, nerazumijevanje jezika…

Čest razlog za sklapanje brakova iz interesa je skrivanje homoseksualnosti jednog partnera u zemljama gdje je otvorena homoseksualnost kažnjiva ili društveno nepoželjna. Takvi brakovi mogu imati jednog heteroseksualnog i jednog homoseksualnog partnera ili mogu biti između lezbijke i homoseksualca.

Brakovi iz interesa koji se negdje nazivaju državnim brakovima odavno su uobičajeni u kraljevskim, aristokratskim i općenito moćnim obiteljima i služe da bi ojačali njihove saveze. Primjeri uključuju brakove Agnes od Courtenaya, njezine kćeri Sibylle, kraljice Navare Ivane III. te dva braka Katarine Aragonske.

Metaforička upotreba

Izraz »brak iz interesa« ponekad se rabi za partnerstvo između grupa i pojedinaca radi njihove zajedničke, ponekad i nelegitimne koristi, ili između grupa i pojedinaca koji su inače nespojivi. Primjer metaforičke uporave izraza bila bi vlada nacionalnog jedinstva kakva je postojala u Izraelu tijekom većeg dijela 1980-ih, u Velikoj Britaniji tijekom Drugog svjetskog rata. Kohabitacija u političkim sustavima u kojima predsjednik i premijer pripadaju suprotstavljenim političkim taborima također se može metaforički zvati brakom iz interesa.