Karboksilne kiseline: razlika između inačica

Pregledaj povijest

← Starija izmjena Novija izmjena →

Izbrisani sadržaj Dodani sadržaj

VizualnoWikitekst

Prikaz u jednom stupcu

Inačica od 2. veljače 2008. u 21:49

Karboksilne kiseline su organske kiseline opće formule R-COOH, pri čemu je R- ugljikovodični lanac, a -COOH karboksilna skupina karakteristična za sve karboksilne kiseline.

Karboksilne kiseline mogu biti mono-, di- i poli-karboksilne kiseline ovisno o broju -COOH skupina a dijele se na zasićene, nezasićene i aromatske. No karboksilne kiseline su općenito slabe kiseline iako imaju oštar i neugodan miris.

Imenovanje karboksilnih kiselina

Karboksilne kiseline se imenuju tako da se ispred nastavka -ska kiselina doda ime alkana ovisno o broju ugljikovih atoma. Tako će na primjer kiselina s tri C atoma po alkanu propanu biti imenovana propanska kiselina iako je njeno puno češće korišteno ime propionska ili mliječna kiselina (jer ju nalazimo u mlijeku).

Najpoznatije karboksilne kiseline

Karboksilnih kiselina ima mnogo. Najjednostavniji niz karboksilnih kiselina gradi se prema homolognom nizu alkana. Kao primjer, prve četiri (po broju atoma ugljika) su:

1C - metanska kiselina (mravlja kiselina) sažeta strukturna formula (ssf): HCOOH, nalazimo ju u žalcu ose i kod mrava.
2C - etanska kiselina (octena kiselina) ssf: CH₃COOH, nalazimo ju u octu.
3C - propanska kiselina (propionska ili mliječna kiselina) ssf: CH₃CH₂COOH, nalazimo ju u mlijeku.
4C - butanska kiselina (maslačna kiselina) ssf: CH₃CH₂CH₂COOH, nalazimo ju u užeglom maslacu ili ljudskom znoju.

Isto vrijedi i za izomere. Npr. iz izobutana se gradi odgovarajuća izobutanska kiselina

CH3-CH-CH3      CH3-CH-CH3           
     |      ->      |                       
    CH3             COOH
izobutan     izobutanska kiselina

Pri tome treba imati u vidu da je struktura karboksilne skupine -COOH u stvari:

-C=O
 |
 OH

Iznad deset ugljikovih atoma javljaju se takozvane masne kiseline. To su organske, karboksilne kiseline koje imaju veći broj ugljikovih atoma od običnih karboksilnih kiselina. Takve su kiseline masnog opipa i krutog agregatnog stanja.

Logotip Zajedničkog poslužitelja

Zajednički poslužitelj ima stranicu o temi Karboksilne kiseline

@@ Redak 1: / Redak 1: @@
-{{mergetalk}}
 [[Slika:Carboxylic-acid.svg|thumb|Strukturna formula karboksilne kiseline]]
 [[Slika:Carboxylic-acid-group-3D.png|thumb|Štapićasti model karboksilne kiseline]]
@@ Redak 9: / Redak 8: @@
 == Imenovanje karboksilnih kiselina ==
-Karboksilne kiseline imenuju se tako da se ispred nastavka ''-ska kiselina'' doda ime [[alkani|alkan]]a ovisno o broju ugljikovih atoma. Tako će na primjer kiselina s tri [[ugljik|C]] [[atom]]a po alkanu propanu biti imenovana ''propanska kiselina'' iako je njeno puno češće korišteno ime ''propionska'' ili ''mliječna kiselina'' (jer ju nalazimo u mlijeku).
+Karboksilne kiseline se imenuju tako da se ispred nastavka ''-ska kiselina'' doda ime [[alkani|alkan]]a ovisno o broju ugljikovih atoma. Tako će na primjer kiselina s tri [[ugljik|C]] [[atom]]a po alkanu propanu biti imenovana ''propanska kiselina'' iako je njeno puno češće korišteno ime ''propionska'' ili ''mliječna kiselina'' (jer ju nalazimo u mlijeku).
 == Najpoznatije karboksilne kiseline ==
@@ Redak 18: / Redak 17: @@
 *4C - [[butan]]ska kiselina (maslačna kiselina) ssf: CH<sub>3</sub>CH<sub>2</sub>CH<sub>2</sub>COOH, nalazimo ju u užeglom [[maslac]]u ili [[čovjek|ljudskom]] znoju.
-Isto vrijedi i za [[izomer]]e. Npr. za izobutan čija je strukturna formula:
+Isto vrijedi i za [[izomer]]e. Npr. iz izobutana se gradi odgovarajuća izobutanska kiselina
 <pre>
-CH3-CH-CH3
+CH3-CH-CH3      CH3-CH-CH3
+     |      ->      |
-     |
-    CH3
+    CH3             COOH
+izobutan     izobutanska kiselina
 </pre>
-gradi se odgovarajuća izobutanska kiselina:
-<pre>
-CH3-CH-CH3
-     |
-    COOH
-</pre>
 Pri tome treba imati u vidu da je struktura karboksilne skupine -COOH u stvari:
 <pre>