Molekula: razlika između inačica
m robot Dodaje: os:Молекулæ |
nanovo napisao: popravio gramatiku, izbacio srbizme i netočne činjenice |
||
| Redak 1: | Redak 1: | ||
[[Datoteka:Wassermolekülmodell.png|225px|mini|Molekula [[voda|vode]], u kemijskom smislu H<sub>2</sub>O]] |
[[Datoteka:Wassermolekülmodell.png|225px|mini|Molekula [[voda|vode]], u kemijskom smislu H<sub>2</sub>O]] |
||
'''Molekula''' je najmanji dio čiste [[kemija|kemijske]] [[kemijske tvari|tvari]] koji posjeduje ista kemijska svojstva i građu kao i polazna tvar. |
'''Molekula''' je najmanji dio čiste [[kemija|kemijske]] [[kemijske tvari|tvari]] koji posjeduje ista kemijska svojstva i građu kao i polazna tvar. Čini ju dvoje ili više [[atom]]a povezanih zajedničkim elektronima u [[kovalentna veza|kovalentnoj vezi]]. Znanost biologije koja se bavi molekulama naziva se [[molekularna biologija]]. |
||
Molekula se može sastojati od atoma istog elemenata ili više različitih elemenata. Primjerice, [[dušik]]ova molekula je N<sub>2</sub>, a sastoji se od dva atoma dušika. S druge strane, molekula [[voda|vode]] je H<sub>2</sub>O, te se sastoji od dva atoma [[vodik]]a i jednog atoma [[kisik]]a. Molekule od jednog elementa javljaju se isključivo kod [[nemetali|nemetala]], i to obično u količini od dva atoma po molekuli. Neki nemetali, poput [[kisik]]a, mogu imati molekule različitog broja atoma. To se svojstvo zove [[alotropija]]. |
|||
Molekule su |
Molekule su premalene da bi se vidjele golim okom, pa čak i [[optički mikroskop|optičkim mikroskopom]]. Njihov promjer obično iznosi od 0,1 do 100 [[nanometar]]a. Međutim, postoje i izuzeci tom pravilu, poput makromolekule [[DNK]]. Kada bi se DNK izvadila iz [[stanična jezgra|stanične jezgre]] i razmotala, dosezala bi duljino od jednog do dva metra. No, i tada bi bila nevidljiva, jer bi njezino vlakno bilo debelo svega 5 [[nanometar|nm]]. Iz tih razloga se za određivanje veličine i oblika molekula koriste posebne metode fizičke kemije, uglavnom instrumentalne prirode. |
||
Odnos elemenata koji grade |
Odnos elemenata koji grade molekule izražava se empirijskom formulom. Na primjer, vodik i kisik grade vodu u omjeru 2:1 (H<sub>2</sup>O), a [[ugljik]], vodik i kisik grade [[etanol]] u omjeru 2:6:1 (C<sub>2</sub>H<sub>6</sub>O). Ovaj omjer ne mora nužno određivati samo jednu jedinstvenu molekulu — [[dimetil eter]] ima isti omjer kao etanol, no nema istu molekularnu strukturu. Takve se molekule zovu [[izomeri]]. Kemijska ili molekulska formula točnije određuje raspored atoma u molekuli, pa je tako formula etanola CH<sub>3</sub>–CH<sub>2</sub>–OH, a formula dimetil etera CH<sub>3</sub>–O–CH<sub>3</sub>. Za predstavljanje složenijih molekula gdje atomi mogu biti raspoređeni u prostoru na različite načine koristi se strukturna formula. |
||
Molekulska masa je zbroj masa atoma koji sačinjavaju molekulu. Kao i [[atomska masa]], molekulska masa se izražava u [[atomska jedinica mase|atomskim jedinicama mase]] (u = 1/12 mase ugljikova izotopa <sup>12</sup>C). Dugo se vjerovalo da su duljine kemijskih veza i njihovi prostorni kutovi u molekuli konstantni, no novija istraživanja ukazuju na njihovu neznatnu promjenjivost, posebice kod složenijih molekula. |
|||
Inačica od 1. veljače 2009. u 00:28
Molekula je najmanji dio čiste kemijske tvari koji posjeduje ista kemijska svojstva i građu kao i polazna tvar. Čini ju dvoje ili više atoma povezanih zajedničkim elektronima u kovalentnoj vezi. Znanost biologije koja se bavi molekulama naziva se molekularna biologija.
Molekula se može sastojati od atoma istog elemenata ili više različitih elemenata. Primjerice, dušikova molekula je N2, a sastoji se od dva atoma dušika. S druge strane, molekula vode je H2O, te se sastoji od dva atoma vodika i jednog atoma kisika. Molekule od jednog elementa javljaju se isključivo kod nemetala, i to obično u količini od dva atoma po molekuli. Neki nemetali, poput kisika, mogu imati molekule različitog broja atoma. To se svojstvo zove alotropija.
Molekule su premalene da bi se vidjele golim okom, pa čak i optičkim mikroskopom. Njihov promjer obično iznosi od 0,1 do 100 nanometara. Međutim, postoje i izuzeci tom pravilu, poput makromolekule DNK. Kada bi se DNK izvadila iz stanične jezgre i razmotala, dosezala bi duljino od jednog do dva metra. No, i tada bi bila nevidljiva, jer bi njezino vlakno bilo debelo svega 5 nm. Iz tih razloga se za određivanje veličine i oblika molekula koriste posebne metode fizičke kemije, uglavnom instrumentalne prirode.
Odnos elemenata koji grade molekule izražava se empirijskom formulom. Na primjer, vodik i kisik grade vodu u omjeru 2:1 (H2O), a ugljik, vodik i kisik grade etanol u omjeru 2:6:1 (C2H6O). Ovaj omjer ne mora nužno određivati samo jednu jedinstvenu molekulu — dimetil eter ima isti omjer kao etanol, no nema istu molekularnu strukturu. Takve se molekule zovu izomeri. Kemijska ili molekulska formula točnije određuje raspored atoma u molekuli, pa je tako formula etanola CH3–CH2–OH, a formula dimetil etera CH3–O–CH3. Za predstavljanje složenijih molekula gdje atomi mogu biti raspoređeni u prostoru na različite načine koristi se strukturna formula.
Molekulska masa je zbroj masa atoma koji sačinjavaju molekulu. Kao i atomska masa, molekulska masa se izražava u atomskim jedinicama mase (u = 1/12 mase ugljikova izotopa 12C). Dugo se vjerovalo da su duljine kemijskih veza i njihovi prostorni kutovi u molekuli konstantni, no novija istraživanja ukazuju na njihovu neznatnu promjenjivost, posebice kod složenijih molekula.