Kodon
Prijeđi na navigaciju
Prijeđi na pretraživanje
Podrobniji članak o temi: Translacija (biologija)
Niz kodona u dijelu molekule glasničke RNK. Svaki se kodon sastoji od triju nukleotida, koje obično odgovaraju jednoj aminokiselini. Nukleotide označene slovima A, U, G i C. Ovo je glasnička RNK koja koristi U (uracil). DNK koristi T (timin). Ova molekula glasničke RNK instruirat će ribosom kad bude vrijeme sintetizirati bjelančevinu prema ovom kodu.
Kodon je niz triju nukleotida koji se nalazi na molekuli glasničke RNK. Određuje položaj određene aminokiseline u procesu sinteze bjelančevina[1] u stanici, čime djeluju kao jedinica genetičkoga kodiranja. Ovi su nukleotidi uzastopni.[2] Svaka trojka nukleotida prepisana s DNK na glasničku RNK naziva se kodon ili kod[3] i predstavlja osnovnu jedinicu genskog koda.[4]
Kodone u procesima sinteze bjelančevina dijelimo na:[2]
- početni kodon: AUG – kodira aminokiselinu metionin, koja označava početak stvaranja polipeptidnoga lanca
- završni kodon (STOP-kodon), koji označava kraj stvaranja polipeptidnoga lanca, ali ne kodira ni jednu aminokiselinu jer mu ne postoji ni jedan komplementarni antikodon. Postoje 3 poznata STOP-kodona: UAG, UAA i UGA (za RNK), te TAG, TAA i TAG (za DNK).
Tablica translacije[uredi | uredi kôd]
Podrobniji članak o temi: Translacija (biologija)| Biokemijska svojstva aminokiselina | Nepolarna 
|
Polarna 
|
Bazična 
|
Kisela ↓ | Kraj: stop kodon |
Standardna tablica RNA kodona[uredi | uredi kôd]
| Prvi nukleotid | Drugi nukleotid | Treći nukleotid | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| U | C | A | G | ||||||
| U | UUU | (Phe/F) Fenilalanin
|
UCU | (Ser/S) Serin
|
UAU | (Tyr/Y) Tirozin
|
UGU | (Cys/C) Cistein
|
U |
| UUC | UCC | UAC | UGC | C | |||||
| UUA | (Leu/L) Leucin
|
UCA | UAA | Stop | UGA | Stop | A | ||
| UUG | UCG | UAG | Stop | UGG | (Trp/W) Triptofan
|
G | |||
| C | CUU | CCU | (Pro/P) Prolin
|
CAU | (His/H) Histidin
|
CGU | (Arg/R) Arginin
|
U | |
| CUC | CCC | CAC | CGC | C | |||||
| CUA | CCA | CAA | (Gln/Q) Glutamin
|
CGA | A | ||||
| CUG | CCG | CAG | CGG | G | |||||
| A | AUU | (Ile/I) Izoleucin
|
ACU | (Thr/T) Treonin
|
AAU | (Asn/N) Asparagin
|
AGU | (Ser/S) Serin
|
U |
| AUC | ACC | AAC | AGC | C | |||||
| AUA | ACA | AAA | (Lys/K) Lizin
|
AGA | (Arg/R) Arginin
|
A | |||
| AUG | (Met/M) Metionin
|
ACG | AAG | AGG | G | ||||
| G | GUU | (Val/V) Valin
|
GCU | (Ala/A) Alanin
|
GAU | (Asp/D) Asparaginska kiselina ↓ | GGU | (Gly/G) Glicin
|
U |
| GUC | GCC | GAC | GGC | C | |||||
| GUA | GCA | GAA | (Glu/E) Glutaminska kiselina ↓ | GGA | A | ||||
| GUG | GCG | GAG | GGG | G | |||||
Inverzna tablica RNA kodona[uredi | uredi kôd]
| Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ala, A | GCU, GCC, GCA, GCG | GCN | Ile, I | AUU, AUC, AUA | AUH | |
| Arg, R | CGU, CGC, CGA, CGG; AGA, AGG | CGN, AGR; ili CGY, MGR |
Leu, L | CUU, CUC, CUA, CUG; UUA, UUG | CUN, UUR; ili CUY, YUR | |
| Asn, N | AAU, AAC | AAY | Lys, K | AAA, AAG | AAR | |
| Asp, D | GAU, GAC | GAY | Met, M | AUG | ||
| Asn ili Asp, B | AAU, AAC; GAU, GAC | RAY | Phe, F | UUU, UUC | UUY | |
| Cys, C | UGU, UGC | UGY | Pro, P | CCU, CCC, CCA, CCG | CCN | |
| Gln, Q | CAA, CAG | CAR | Ser, S | UCU, UCC, UCA, UCG; AGU, AGC | UCN, AGY | |
| Glu, E | GAA, GAG | GAR | Thr, T | ACU, ACC, ACA, ACG | ACN | |
| Gln ili Glu, Z | CAA, CAG; GAA, GAG | SAR | Trp, W | UGG | ||
| Gly, G | GGU, GGC, GGA, GGG | GGN | Tyr, Y | UAU, UAC | UAY | |
| His, H | CAU, CAC | CAY | Val, V | GUU, GUC, GUA, GUG | GUN | |
| START | AUG | STOP | UAA, UGA, UAG | URA, UAR | ||
Standardna tablica DNA kodona[uredi | uredi kôd]
| Prvi nukleotid | Drugi nukleotid | Treći nukleotid | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| T | C | A | G | ||||||
| T | TTT | (Phe/F) Fenilalanin
|
TCT | (Ser/S) Serin
|
TAT | (Tyr/Y) Tirozin
|
TGT | (Cys/C) Cistein
|
T |
| TTC | TCC | TAC | TGC | C | |||||
| TTA | (Leu/L) Leucin
|
TCA | TAA | Stop | TGA | Stop | A | ||
| TTG | TCG | TAG | Stop | TGG | (Trp/W) Triptofan
|
G | |||
| C | CTT | CCT | (Pro/P) Prolin
|
CAT | (His/H) Histidin
|
CGT | (Arg/R) Arginin
|
T | |
| CTC | CCC | CAC | CGC | C | |||||
| CTA | CCA | CAA | (Gln/Q) Glutamin
|
CGA | A | ||||
| CTG | CCG | CAG | CGG | G | |||||
| A | ATT | (Ile/I) Izoleucin
|
ACT | (Thr/T) Treonin
|
AAT | (Asn/N) Asparagin
|
AGT | (Ser/S) Serin
|
T |
| ATC | ACC | AAC | AGC | C | |||||
| ATA | ACA | AAA | (Lys/K) Lizin
|
AGA | (Arg/R) Arginin
|
A | |||
| ATG | (Met/M) Metionin
|
ACG | AAG | AGG | G | ||||
| G | GTT | (Val/V) Valin
|
GCT | (Ala/A) Alanin
|
GAT | (Asp/D) Asparaginska kiselina ↓ | GGT | (Gly/G) Glicin
|
T |
| GTC | GCC | GAC | GGC | C | |||||
| GTA | GCA | GAA | (Glu/E) Glutaminska kiselina ↓ | GGA | A | ||||
| GTG | GCG | GAG | GGG | G | |||||
Inverzna tablica DNA kodona[uredi | uredi kôd]
| Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | Aminokiselina | DNA kodoni | Skraćeno | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ala, A | GCT, GCC, GCA, GCG | GCN | Ile, I | ATT, ATC, ATA | ATH | |
| Arg, R | CGT, CGC, CGA, CGG; AGA, AGG | CGN, AGR; ili CGY, MGR |
Leu, L | CTT, CTC, CTA, CTG; TTA, TTG | CTN, TTR; ili CTY, YTR | |
| Asn, N | AAT, AAC | AAY | Lys, K | AAA, AAG | AAR | |
| Asp, D | GAT, GAC | GAY | Met, M | ATG | ||
| Asn ili Asp, B | AAT, AAC; GAT, GAC | RAY | Phe, F | TTT, TTC | TTY | |
| Cys, C | TGT, TGC | TGY | Pro, P | CCT, CCC, CCA, CCG | CCN | |
| Gln, Q | CAA, CAG | CAR | Ser, S | TCT, TCC, TCA, TCG; AGT, AGC | TCN, AGY | |
| Glu, E | GAA, GAG | GAR | Thr, T | ACT, ACC, ACA, ACG | ACN | |
| Gln ili Glu, Z | CAA, CAG; GAA, GAG | SAR | Trp, W | TGG | ||
| Gly, G | GGT, GGC, GGA, GGG | GGN | Tyr, Y | TAT, TAC | TAY | |
| His, H | CAT, CAC | CAY | Val, V | GTT, GTC, GTA, GTG | GTN | |
| START | ATG | STOP | TAA, TGA, TAG | TRA, TAR | ||
Vidi[uredi | uredi kôd]
- Genska uputa (genski kod)
- Genska karta
Bilješke[uredi | uredi kôd]
- ↑ Glavna razlika između DNA i RNA je da je DNA baza timin (T) unutar RNA zamijenjena uracilom (U). To je jedina razlika u tablicama DNA i RNA kodona
Izvori[uredi | uredi kôd]
- ↑ Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne Inačica izvorne stranice arhivirana 21. rujna 2016. (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, ISBN 978-953-6904-26-6, str. 68
- ↑ a b kodon. Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 26. veljače 2015.
- ↑ Ilić, Sanda. Zadražil, Lela. Kostanić, Ljubica. Školski leksikon biologije s pitanjima za maturu i prijemne Inačica izvorne stranice arhivirana 21. rujna 2016. (ur. Hrvoje Zrnčić), Hinus, Zagreb, ISBN 978-953-6904-26-6, str. 46-47
- ↑ genski kôd. Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 26. veljače 2015.
- ↑ Amino Acid Translation Table. Oregon State University. Inačica izvorne stranice arhivirana 29. svibnja 2020. Pristupljeno 2. prosinca 2020.
- ↑ The Information in DNA Determines Cellular Function via Translation. Scitable. Nature. Inačica izvorne stranice arhivirana 23. rujna 2017. Pristupljeno 5. prosinca 2020.
- ↑ a b IUPAC—IUB Commission on Biochemical Nomenclature. Abbreviations and Symbols for Nucleic Acids, Polynucleotides and Their Constituents (PDF). International Union of Pure and Applied Chemistry. Pristupljeno 5. prosinca 2020.
- ↑ Genes. DNA, Genetics, and Evolution. Boston University. Inačica izvorne stranice arhivirana 28. travnja 2020. Pristupljeno 10. prosinca 2020.