Sevasti Qiriazi

Izvor: Wikipedija

Sevasti Qiriazi-Dako (Sevasti D. Kyrias) (Manastir, oko 1871. – Tirana, 30. kolovoza 1949.) bio je albanska domoljupka, pedagoginja, protestantska misionarka, autorica, pionirka albanskog ženskog obrazovanja i aktivistica Albanskog nacionalnog preporoda.

Život i rana karijera[uredi | uredi kôd]

Rani život[uredi | uredi kôd]

Sevasti je rođena oko 1871. u domoljubnoj obitelji Qiriazi (Kyrias) iz Tërnovë, Manastir, u današnjoj Sjevernoj Makedoniji.[1] Bila je šesto od desetero djece.[2]:41 Njezina obitelji bilo je pravoslavna, ali ona je s četiri godine počela pohađati osnovnu školu na grčkom jeziku.[2]:43U mladosti je naučila nekoliko jezika (albanski, grčki, bugarski, vlaški, turski, engleski).[2]:44 Ona i njezina obitelj došli su u bliski kontakt s albanskim domoljubima i američkim protestantskim misionarima koji su vodili školu i održavali vjerske službe u blizini njihove kuće u Manastiru.[2]:43–45 Sevasti je upisana u američku školu i diplomirala je s ekvivalentom srednjoškolske diplome u srpnju 1888.[3]

Obrazovanje[uredi | uredi kôd]

Pohađala je Američki koledž za djevojke u Istanbulu od 1888. do 1891. godine. Njezin brat vlč. Gjerasim Qiriazi sredio je njezin upis.[2]:63–64 Primljena je kao studentica druge godine i diplomirala je 1891. s klasom od osam žena i stekla diplomu prvostupnika umjetnosti, [4] postavši prva Albanka koja je završila fakultetsko obrazovanje.[2]:63–64 Pohađala je koledža pripremu za pomaganje svom bratu Gjerasimu u otvaranju ženske škole u Albaniji.[2]:66 Sevasti je navela svoje ključne utjecajne osobe na koledžu kao: Clara Hamlin (ravnateljica koledža i kći Cyrusa Hamlina ), Florence A. Fensham, Mary Mills Patrick, Ida Prime, Caroline Borden i bugarska obitelj Grandinaroff.[2]:68–70 Gjerasim Qiriazi pozvao je utjecajnu albansku braću Frashëri ( Abdyl Frashëri, Sami Frashëri i Naim Fraseri ) da prisustvuju njenoj dodjeli diplome. Naim Frashëri iskoristio je svoju ulogu u osmanskoj vladi da službeno registrira njezinu diplomu i dobije irade (službeni dekret) za otvaranje prve albanske škole za djevojke u Korçë [2]:79(izgovor: Korče).

Protestantsko misionarsko djelovanje[uredi | uredi kôd]

Iako pravoslavna kršćanka po rođenju, Sevasti se pridružila protestantskoj zajednici koju je utemeljio njezin brat Gjerasim.[5] U Korçëu je vodila biblijske studije i molitvene sastanke za žene.[6][7][8] Financirali su je ABCFM 's Woman's Board of Missions [9][10] i Bible Lands Missions' Aid Society.[11] Sebe je nazivala misionarkom kada je putovala u SAD da posjeti Ellen Stone i Johna Henryja House 1904.[12]

Djevojačka škola Korça (1891. – 1914.)[uredi | uredi kôd]

Sevasti je bila ravnateljica škole koju je vodila sa svojim bratom Gjerasimom. Škola se suočavala sa mnogim teškoćama. Usprkos tome se svake godine 47 učenika svih vjera upisivalo.[13][14]:4–6 Škola je primila značajne posjetitelje kao što su Edith Durham 1901. i Henry Brailsford 1904.[2]:102, 106–107

Škola zatvorena 1914. godine zbog rata.[2]:155–165

Prvi posjet Sjedinjenim Državama[uredi | uredi kôd]

U ljeto 1904., nakon što je 13 godina služio kao direktor albanske škole za djevojke u Korçi, Sevasti Qiriazi otputovao je u Sjedinjene Države.[2]:109 Parashqevi Qiriazi postala je ravnateljica škole u njezinoj odsutnosti. Sevasti je stigao u New York u kolovozu 1904.[12] i posjetio je prijatelje u New Yorku, Bostonu i Chicagu, govoreći o Albaniji u raznim ženskim društvima. Boravila je mjesec dana kod Ellen Stone i posjetila Jane Addams i Hull House. Svoj posjet SAD-u nazvala je "tračkom slobode".[2]:109–112Tijekom povratka u Albaniju u svibnju 1905. posjetila je London, Pariz i Beč prije nego što se zaustavila u Bukureštu, gdje je upoznala Pandeli Evangjeli i svog budućeg supruga Christa Daka (1880.-1941.), nedavnog diplomanta Sveučilišta u Bukureštu i glavnog tajnika albanskog društva "Dituria". Sevasti je angažirao Daka da pripremi prve albanske udžbenike iz matematike.[2]:113–114

Rani nacionalni utjecaj[uredi | uredi kôd]

Sevasti je 1908. godine pozvana da predstavlja svoju Djevojačku školu na kongresu u Manastiru, čiji je cilj bio riješiti pitanje albanske abecede. Nije mogla prisustvovati, ali umjesto nje bila je prisutna njezina sestra Parashkevi.[15] Godine 1909. Sevasti je pozvana kao ravnateljica škole da sudjeluje u kongresu Elbasana, čiji je cilj bio rješavanje pitanja nacionalnog obrazovanja u Albaniji. Posjetila ga je zajedno sa svojim bratom Jerjem Kirazijem.[2]:121-128

Brak i djeca[uredi | uredi kôd]

Sevasti se udala za Krista Dako 4. kolovoza 1910.[16] Imali su dvoje djece, Aleksandëra "Skënder" Dako (1910–1995) i Gjergja Dako (1913.–1949.). Obojica su osam godina studirali na Robert Collegeu.[17]

Prijateljstvo s Charlesom Craneom[uredi | uredi kôd]

Godine 1911., Sevasti i njezinog supruga Krista Daka u Manastiru je posjetio američki biznismen Charles Richard Crane, koji je bio u upravnom odboru Američkog koledža za djevojke u Carigradu i nastojao je naučiti više o Albaniji i Bliskom istoku. Crane je saznao za Sevasti i Krista preko Edwarda I. Boswortha, dekana Oberlinskog sjemeništa i bivšeg profesora K. Dakoa na Oberlinu.[2]:139–140 Održavali su prijateljske i radne odnose dugi niz godina, [18] kasnije provodeći nekoliko ljetnih praznika kod g. i gđe. Crane u ljetnoj kući u Woods Holeu, Massachusetts.[2]:171, 184–185

Izgon iz Albanije i put u SAD[uredi | uredi kôd]

Godine 1914., zbog neprijateljstava s grčkim snagama u Korçi, Sevasti, njezin suprug i njihovo dvoje djece bili su prisiljeni pobjeći iz Albanije, a Ženska škola je zatvorena. Proveli su gotovo 12 mjeseci živeći u Bukureštu i Sofiji prije nego što su emigrirali u Sjedinjene Države 1915. i nastanili se u Naticku i Southbridgeu, Massachusetts. Tamo će ona pomoći svom suprugu u otvaranju prve albanske škole u Americi u lokalnoj zajednici za mlade (YMCA).[2]:173–174 Preselili su se u Boston gdje je Sevasti pomagala svojoj sestri u izdavanju polumjesečnog časopisa Yll'i Mëngjezit / Jutarnja zvijezda (1917. – 1920.), i gdje su se ona i njezin suprug više uključili u Vatru i albansku nacionalni pokret.[2]:175–180

Povratak u Albaniju i kasnije godine[uredi | uredi kôd]

Krajem 1921. Sevasti Qiriazi-Dako i njezina djeca vratili su se u Albaniju, gdje se njezin suprug prethodno vratio raditi s albanskom vladom. U svojim memoarima, Sevasti je opisala uvjete u Albaniji kao "primitivne" i tvrdila da je bila nadahnuta posvetiti ostatak života pomaganju u ponovnoj izgradnji svoje nacije.[2]:186–193

Institut Kyrias (1922. – 1933.)[uredi | uredi kôd]

Zajedno sa suprugom Kristom Dakom i sestrom Parashqevi Qiriazi, Sevasti je osnovala novu instituciju za žensko obrazovanje u Tirani. Iako je bila privatno financirana, smatrana je nacionalnom školom, koja je predstavljala sve okruge, klase i vjerska uvjerenja. Godine 1926. započeli su izgradnju novog objekta u Kamëzu. Objekt je bio u funkciji od 1927. godine, a dovršen 1929. godine. Kralj Zog I, čije su sestre princeza Myzejen Zogu i princeza Maxhide Zogu pohađale školu u Tirani, posjetio je novi kampus. Škola je bila poznata po svojoj knjižnici, programu atletike, likovnim događanjima, sustavu učeničke vlasti i uspjehu svojih maturanata.[2]:201–216 Godine 1931. škola je proslavila 40. obljetnicu svog osnutka, smatrajući sebe nastavkom Ženske škole osnovane u Korçëu 1891. godine. Ceremoniji su nazočili mnogi albanski i strani uglednici.[19]

1933. nacionalizacijom privatnog obrazovanja, Institut Kyrias bio je prisiljen zatvoriti i nije se ponovno otvorio unatoč opetovanim zahtjevima sestara Qiriazi upućenim vladi.[20]:184–191 Sevasti je odbila da prostor škole iznajmi Crveni križ za humanitarni rad ili da se koristi za bilo što drugo osim za prvobitnu namjenu za obrazovanje žena.[20]:186–187

Nakon zatvaranja škole Sevasti je počela pisati svoje memoare na engleskom.[20]:188

Pod talijanskom invazijom i okupacijom[uredi | uredi kôd]

Talijanska invazija Albanije 1939. dovela je do stvaranja talijanskog protektorata nad Albanijom (1939. – 1943.). Tijekom tog razdoblja Sevastiin suprug Kristo Dako je preminuo,[21] a talijanska vojska je školsko imanje prenamijenila u skladište oružja.[20]:188

Internacija nakon njemačke invazije[uredi | uredi kôd]

Njemačka invazija i okupacija Albanije dovela je Sevasti Qiriazi-Dako i njezinu sestru Parashqevi u dodatnu opasnost, njihov dom i bivši školski objekti korišteni su kao skladište oružja u vrijeme intenzivnog sukoba između talijanskih snaga, albanskih antifašističkih i oslobodilačkih snaga, te njemačkih osvajača. Godine 1943. Nijemci su pucali na školu, ubivši Sevastinu prijateljicu i njenog sina. Sevasti i njezina obitelj bili su zatvoreni i deportirani u koncentracijski logor Banjica kraj Beograda[2]:217–220od strane pronacističkih jedinica predvođenih Xhaferrom Devom.[22][23][24]

Poratne godine pod komunizmom[uredi | uredi kôd]

Krajem 1944., nakon što su savezničke snage bombardirali koncentracijski logor, Sevasti i njezina obitelj su oslobođeni i vraćeni u Albaniju. Otkrili su da im je dom opljačkan, pa su počeli s ponovnom izgradnjom. Različiti čimbenici—kao što je povezanost Krista Daka s kraljem Zogom [25] i njegovo služenje kao ministar u jednom od njegovih kabineta, [26] te povezanost Qiriazija i Dakosa s američkim školama, političkim osobama i protestantskim misionarima na koje je vlada gledala kao špijune[27] — stavili su ih u nemilost novnostalog komunističkog režima u Albaniji. Godine 1946. istjerani su iz njihovih domova, a školski objekti pretvoreni su u partijsku školu. Kosti Krista Dake su ekshumirane, oskrnavljene i izgubljene.

Godine 1946. Sevastini sinovi Aleksandër i Gjergj uhićeni su i zatvoreni, optuženi za pobunu, špijunažu i protudržavne aktivnosti.[2]:220–221[28] U veljači 1949. Gjergj je umro u zatvoru, tijekom nekoliko dana intenzivnog ispitivanja i mučenja. U kolovozu 1949. nakon neuspješnih pokušaja da se pronađe Gjergjevo tijelo i dok je Aleksandër još bio u zatvoru, Sevasti je umrla u siromaštvu i slomljena srca.[2]:217–223

Od 1959. i kasnije, uglavnom zahvaljujući naporima Skëndera Luarasija, [29][30] Sevasti Qiriazi i njezina obitelj počeli su ponovno stjecati priznanje u Albaniji za svoj doprinos albanskom obrazovanju i emancipaciji žena, posthumno odlikovani Ordenom Slobode (1960.), Medalja za domoljubnu djelatnost (1962.) i "Učitelj naroda" (1987.)[20]:192–194

Objavljeni radovi[uredi | uredi kôd]

Sevasti Qiriazi-Dako napisala je sljedeće radove:

  • "Albanian Girls' School Report". The Star in the East (56), October 1896. London: Bible Lands or Turkish Missions' Aid Society, 3.
  • "Girls' School, Koritza, Albania". The Star in the East (58), April 1897. London: Bible Lands or Turkish Missions' Aid Society, 6.
  • "Këng' e foshnjavet ndë djep", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 93.
  • "Kur dotë bënemi nëna", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 108.
  • "Përse bënenë pemët t'ëmbëla nëpër drurët?", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 110.
  • "Rrobat e Olimbisë", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 112.
  • "Të-shkruajturit e babajt", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 117.
  • "Vjejtj' e Diturisë", Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 230.
  • "Fjalë / Zonja edhe Zotërinj" (fjalime të Sevasti Qiriazit për ceremonitë e mbylljes së viteve shkollor), Hristomathi (Sofje: Mbrothësia, 1902), f. 291–295, 298–302, 303–308, 308–313.
  • “The History of the Evangelistic Work”. The Orient 11. Constantinople: The Bible House, 1910, p. 4-5 (reprinted in The Missionary Review of the World 34. New York: Funk & Wagnalls, 1911, p. 851–853).
  • Gramatikë Elementare për Shkollat Filltare (Manastir: Shtypshkronja “Tregtare Nërkombëtare”, 1912).
    Sevasti Qiriazi-Dako's Elementary Grammar for Primary Schools, 1912
  • Mjeshtëria për të shkruarë letra (Farmingham, Mass: Journal Press, 1917).
  • “Kujtime të paharruara” (series of 18 articles published in the Boston periodical Yll' i Mëngjezit from 1917–1918), republished as: "Kujtime të paharruar" dhe shkrime të tjera (Tirana: ISSHP, 2022).
  • "Një pjekje me Naim Benj Frashërin", Yll’i Mëngjezit, vol. 1, nr. 3, 15 February 1917, p. 75–77.
  • "Petro Nini Luarasi, shtylla e zjarrtë e Kolonjës", Yll’i Mëngjezit, vol. 1, nr. 6, 30 March 1917, p. 176–178.
  • "Dr. Mihal Turtulli, ish-ministër i arsimit", Yll’i Mëngjezit, vol. 1, nr. 8, 30 April 1917, p. 236–237.
  • "Miss Carolina Borden", Yll’i Mëngjezit, vol. 1, nr. 11, 15 June 1917, p. 335–336.
  • "Prezident Mary Mills Patrick, Ph.D., direktoresha e kolezhit çupave në Stamboll", Yll’i Mëngjezit, vol. 1, nr. 10, 31 May 1917, p. 297–299.
  • "Miku i Shqipërisë Zoti Charles Woods", Yll’i Mëngjezit, vol. 2, nr. 8, 31 December 1917, p. 236–237.
  • "Të çdukurit e Manushaqes", Yll’i Mëngjezit, vol. 2, nr. 8, 31 December 1917, p. 239–248.
  • "Spiro Bellkamen", Yll’i Mëngjezit, vol. 2, nr. 9, 15 January 1918, p. 273–274.
  • "Mundimi i ndërgjegjes", Yll’i Mëngjezit, vol. 2, nr. 11, 16 February 1918, p. 340–344.
  • "Gjaku ujë s’bëhet", Yll’i Mëngjezit, vol. 3, nr. 5, August 1918, p. 142–146.
  • Albania's Rights, Hopes and Aspirations 1918.
  • My Life (completed in 1938 as an unpublished memoir and published in 2016., Tirana, ISSHP). Prevedeno na albanski i objavljeno kao Jeta ime (Skopje: Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore e Kulturore të Shqiptarëve, 2016).

Ostavština[uredi | uredi kôd]

Kino i književnost[uredi | uredi kôd]

  • Djevojačka škola Korça ovjekovječena je u albanskoj kinematografiji omiljenim filmom Mësonjëtorja (Škola) (1979.). Ime glavnog lika, Sevasti Qiriazi, promijenjeno je u Dafina (glumi je Roza Anagnosti). U skladu sa službenom ateističkom i cenzorskom politikom Narodne Socijalističke Republike Albanije, sve su religije prikazane kao antialbanske, a škola je identificirana kao potpuno nereligiozna (laike).[31]
  • Dramu pod naslovom Foleja Kombëtare (Narodno gnijezdo) o Djevojačkoj školi i Sevasti Qiriazi napisali su djelatnici i studenti Instituta Kyrias oko 1931.[2]:215 Ova je drama objavljena kao knjiga 2008.[32] s uvodom Ismaila Kadarea, ali je autorstvo pogrešno pripisano Lumu Skendu .
Poštanska marka Kosova za 2017. na godišnjicu protestantske reformacije koja prikazuje obitelj Qiriazi

Komemorativni predmeti[uredi | uredi kôd]

  • Godine 2017. slika Sevati Qiriazi bila je među onima prikazanima na poštanskoj marki Pošte Kosova u čast 500. obljetnice protestantske reformacije i njezinog albanskog pandana.[33]
  • Godine 2022. Banka Albanije objavila je svoju odluku o kovanju prigodnog novčića s likom Sevasti Qiriazi-Dako koji je pušten u prodaju 2023.[34]

U akademskoj zajednici[uredi | uredi kôd]

  • Dana 26. listopada 2016. Sveučilište u Korçi bilo je domaćin akademske konferencije u čast Sevasti Qiriazi i Djevojačke škole na 125. godišnjicu njezina osnutka.[35]
  • Od 7. do 11. studenog 2016. Nacionalna knjižnica Albanije i Institut za albanske i protestantske studije zajedno su sponzorirali simpozij i izložbu pod naslovom "Sevasti Qiriazi: 125. godišnjica obrazovanja albanskih žena".[36]
  • Dana 21. svibnja 2021. Akademija znanosti Albanije bila je domaćin komemorativnog događaja o životu i radu Sevasti na 150. obljetnicu njezina rođenja.[37]
  • Dana 25. studenoga 2022. Koledž Qiriazi (Kolegji Universitar Qiriazi) bio je domaćin povijesnog simpozija povodom 100. obljetnice osnutka Instituta Kyrias u Kamëzu.[38]

U evangeličkoj protestantskoj zajednici[uredi | uredi kôd]

  • Zbog njezine uloge kršćanske misionarke [39] i "biblijske žene" [40] u Korçi, albanska protestantska zajednica odaje počast Sevasti Qiriazi kao jednoj od prvih članica albanske evangelističke zajednice koju je utemeljio njezin brat Gjerasim Qiriazi.[41]

Istoimene škole, ustanove itd.[uredi | uredi kôd]

  • Shkolla 9-vjeçare "Sevasti Qiriazi" in Korça.
  • Shkolla Fillore e Mesme e Ulët "Motrat Qiriazi” in Klina.[42]
  • The "Sevasti Qiriazi" high school in Tiranë.[43]
  • Kolegji Universitar Qiriazi začet je 2016 na posjedu originalnog Kyrias Instituta (1922–1933) in Kamëzu, Albaniji.
  • Albansko-Američka ženska organizacija (AAWO–Motrat Qiriazi) in New York City.
  • 1990. “Motrat Qiriazi” Asocijacija je utemeljena u Prištini.[44]
  • U Tirani postoji mala cesta po imenu "Ul. Sevasti Qirjazi".
  • 2023. vlada Sjeverne Makedonije odobrila je utemeljenje regionalnog odjela of the Institut duhovnog i kulturnog nasljeđa Albanskog naroda u Manastira nazvanog po Qiriazijima.[45]

Razno[uredi | uredi kôd]

  • Sevasti Qiriazi i njezina sestra Parashqevi Qiriazi u Albaniji su kolokvijalno poznate kao "sestre Qiriazi" (alb. Motrat Qiriazi). Smatraju se "majkama albanskog obrazovanja".[46]

Mitovi, netočnosti i nedosljednosti[uredi | uredi kôd]

  • Točna godina i datum Sevastijeva rođenja su sporni. Navode se 1870., 1871. i 1872.[20]:25[47][39]
  • Često se izvještava bez navođenja da je Naim Frashëri dao Sevasti Qiriazi priliku da pohađa koledž u Istanbulu, ali njen brat Gjerasim bio je taj koji je organizirao njeno školovanje uz pomoć protestantskih misionara kao što je Alexander Thomson.[2]:63–65
  • Često se izvještava da je Sevasti Qiriazi diplomirala na Robert Collegeu. Točnije, diplomirala je na njegovoj sestrinskoj ustanovi, “Američki djevojački koledž u Konstantinopolu” koju je osnovao Ženski odbor za misije.[4][48] Ovaj se koledž spojio s Robert Collegeom 1971., [49] 80 godina nakon njezine diplome.
  • Tvrdi se da Sevasti nije bila Albanka, već Vlahinja, ali njena autobiografija to jasno pobija ("Ja sam Albanka" [2]:9), kao i drugi izvori.
  • Tijekom vremena cenzure pod komunizmom, govorilo se da je Sevastijeva škola za djevojke u Korçëu bila potpuno nereligiozna (laike), ali taj je mit razotkriven arhivskim istraživanjem.[50]
  • Općenito se navodi da je Sevasti prisustvovala prvom kongresu Manastira 1908. Zapravo, nije mogla prisustvovati zbog svojih obaveza u Korçë, [51] pa je njezina sestra Parashqevi otišla kao predstavnica Ženske škole Korça.[52]

Izvori[uredi | uredi kôd]

  1. ↑ de Haan, Francisca; Daskalova Krasimira; Loutfi Anna. 2006. A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries. Central European University Press. str. 454–457. ISBN 9789637326394. Pristupljeno 22. listopada 2014.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Kyrias-Dako, Sevasti. 2022. My Life: the Autobiography of the Pioneer of Female Education in Albania 2nd izdanje. IAPS. Tirana. ISBN 978-1946244420
  3. ↑ Diploma at: Arkivi Qendror i Shtetit, Tirana, AQSH F52 D18
  4. ↑ a b See diploma at: Arkivi Qendror i Shtetit, Tirana, AQSH F52 D18
  5. ↑ Albania. Missionary News from Bulgaria (43): 8. 12. ožujka 1893.
  6. ↑ ABCFM-B, 12 March 1893, nr. 43, 8
  7. ↑ Sevasti D. Kyrias to Mrs.
  8. ↑ Twenty-Third Annual Report of the New Haven Branch of the Woman’s Board of Missions (1894), 64–65
  9. ↑ Woman’s Board of Missions Annual Report 1895, 7
  10. ↑ ABCFM Missionary Herald 1891, 351
  11. ↑ Grants and Payments to Special Objects. Star in the East (67): 32. Srpanj 1899
  12. ↑ a b “List or Manifest of Alien Passengers for the U.S. Immigration Officer at Port of Arrival (Holland-American Line)”, 30 August 1904, ISSHP
  13. ↑ Përmbledhje Historike 1891-1931. Foleja Kombëtare: Broshurë komemorative botuar me rastin e dyzetvjetorit të Institutit Kyrias 1891–1931. Gutenberg. Tirana. : 83–85. 1931
  14. ↑ Kyrias, Paraskevi D. 1913. The School for Girls, Kortcha Albania. Woman's Board of Missions of the Interior. Chicago.
  15. ↑ Grameno, Mihal. svibnja–lipnja 1918. I pari Kongres Kombëtar. Yll'i Mëngjezit. 3 (2–3): 42
  16. ↑ Oberlin College Archives, Box 234, Folder 2812 "Dako, Kristo Anastas 1913 DB."
  17. ↑ Uran Asllani, Studentët shqiptarë të Robert Kolegjit Amerikan të Stambollit dhe veprimtaria atdhetare e tyre.
  18. ↑ Dako, Christo. 1919x. Albania, the Master Key to the Near East. E.L. Grimes. Boston. str. Dedication, 92–93, 215–223
  19. ↑ Foleja Kombëtare: broshurë komemorative botuar me rastin e dyzetvjetorit të Institutit Kyrias 1891-1931. Shtypshkronja "Gutenberg". Tiranë. 1931
  20. ↑ a b c d e f Dishnica, Dhimitër. 1997. Motrat Qiriazi. Shtëpia Botuese "Enciklopedike". Tirana.
  21. ↑ Kristo Dako-ja, pioneri i shqipes dhe i Shqiptarismit, ndroj jetë. Vatra Shqiptare (25–26): 7–8. Prosinac 1941
  22. ↑ Sabile Keçmezi-Basha. Parashqevi Qiriazi, diplomatja e vetme grua në Konferencën e Paqes në Paris [Parashqevi Qiriazi, the only woman diplomat in the Paris Peace Conference] (albanski). kosova-sot.info. Inačica izvorne stranice arhivirana 27. rujna 2015. Pristupljeno 22. listopada 2014.. Parashqevi Qiriazi, u kthye në atdhe më 1921, edhe më tej ajo ndoqi me interes dhe mbështeti zhvillimet politike në Shqipëri, pa pushuar së shkruari për çështjen kombëtare. Në ndërkohë u bë një nga themelueset dhe drejtueset kryesore të Institutit Femëror "Kyrias" në Tiranë e Kamëz (1922-1933), duke e shndërruar institucionin në një nga shkollat e mesme më serioze në Shqipëri. Për shkak të qëndrimit të saj antifashist, më 15 tetor 1943 u internua nga Gestapoja në kampin Anhalt (Banjicë). I mbijetoi vdekjes dhe pas mbarimit të luftës u kthye në atdhe. Më 17 dhjetor 1970, vdiq në Tiranë.
  23. ↑ {{Citiranje weba|language=sq|publisher=PrishtinaPress|url=http://prishtinapress.info/familja-atdhetare-qiriazi-dhe-mjeshtri-i-madh-i-turpit-t-b/%7Ctitle=Familja atdhetare Qiriazi dhe mjeshtri i madh i turpit (T.B.)|last=Luarasi|first=Petro
  24. ↑ Luarasi, Skender. 14. prosinca 1980. Parashqevi Qiriazi. Drita. str. 12
  25. ↑ Dako, Christo A. 1937. Zogu the First, King of the Albanians: a Sketch of His Life and Times. Kristo Luarasi. Tirana.
  26. ↑ Robert Elsie. 19. ožujka 2010. Historical Dictionary of Albania. Historical Dictionaries of Europe. 75 II izdanje. Scarecrow Press. str. 97–98. ISBN 978-0810861886
  27. ↑ Hoxha, Enver. 1982. The Anglo-American Threat to Albania. 8 Nëntori. Tirana. str. 12–13
  28. ↑ Luarasi, Petro. Familja atdhetare Qiriazi dhe mjeshtri i madh i turpit (T.B.) (albanski). PrishtinaPress. Inačica izvorne stranice arhivirana 1. veljače 2014. Si rezultat i kësaj të motrat dhe familjet e tyre u bënë object përndjekjesh nga ana e regjimit. Dy djemtë e Sevastisë u burgosën si spiunë. Djali i vogël, Gjergji, duke mos u bërë dot ballë torturave, vrau veten më 1949. Pak më vonë vdiq edhe Sevastia, nga hidhërimi i thellë për humbjen e të birit.[As a result of this both sisters and their families became target of persecution from the regime. Both sons of Sevasti were imprisoned as "spies". The younger son, Gjergj, not resisting to the tortures, killed himself in 1949. Soon after Sevasti died, from the big despair of losing her son...]
  29. ↑ Luarasi, Skënder. 1962. The Kyrias Sisters. Tirana
  30. ↑ Luarasi, Skënder. 1962. Gjerasim Qiriazi: jeta dhe vepra. N.SH. Botimeve "Naim Frashëri". Tirana.
  31. ↑ Asllani, Persida; Hosaflook, David. 2017. The Albanian Book and Protestant Enterprise: a 200-year Cultural Journey. National Library of Albania and IAPS. Tirana. str. 160–161. ISBN 978-9928-4202-7-5
  32. ↑ Skëndo, Lumo. 2008. Delvina, Sherif; Malltezi, Luan (ur.). Foleja kombëtare: dramë historike me katër akte. Onufri. Tirana. ISBN 978-99943-42-67-9
  33. ↑ Promovohet pulla postare "500 vjet reformacion". Pristupljeno 12. ožujka 2023.
  34. ↑ https://www.bankofalbania.org/Shtypi/Njoftimet_per_shtyp/Vendimmarrja_e_Keshillit_Mbikeqyres_ne_mbledhjen_e_dates_7_shtator_2022.html
  35. ↑ ITSHKSH bashkëorganizuese e simpoziumit në Korçë. ITSHKSH. Pristupljeno 17. ožujka 2023.
  36. ↑ Exhibit: Sevasti Qiriazi, përvjetori i 125-të i arsimit të gruas shqiptare. Pristupljeno 19. ožujka 2023.
  37. ↑ Akademia e Shkencave e Shqipërisë organizoi veprimtarinë jubilare në 150-vjetorin e veprimtares Sevasti Qiriazi. Inačica izvorne stranice arhivirana 19. ožujka 2023. Pristupljeno 19. ožujka 2023.
  38. ↑ Kolegji Universitar "Qiriazi" festoi përvjetorin e Tij të artë, duke glorifikuar vazhdimësinë 100 vjeçare. Koha jonë. Pristupljeno 19. ožujka 2023.
  39. ↑ a b “List or Manifest of Alien Passengers for the U.S. Immigration Officer at Port of Arrival (Holland-American Line)”, 30 August 1904, ISSHP.
  40. ↑ Woman’s Board of Missions Annual Report 1895, 7; ABCFM-MH 1891, 351.
  41. ↑ https://evangelicalfocus.com/culture/2031/albanians-celebrate-125th-anniversary-of-the-first-school-for-girls-started-by-evangelicals
  42. ↑ Shkolla Fillore e Mesme e Ulët "Motrat Qiriazi", në Klinë, shënoi ditën e shkollës
  43. ↑ Përurohen dy shkolla të reja, 'Kiço Blushi' dhe 'Sevasti Qiriazi'. Tema. Pristupljeno 10. ožujka 2023.
  44. ↑ 30 Years Since the Founding of the Association 'Motrat Qiriazi'. Women's Network
  45. ↑ ITSHKSH-së i shtohen edhe gjashtë Departamente rajonale të trashëgimisë kulturore (albanski). 21. ožujka 2023. Pristupljeno 23. ožujka 2023.
  46. ↑ Nënat e kombit, historia e motrave Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi [Mothers of the nation: History of sisters Parashqevi and Sevasti Qiriazi] (albanski). "Bota Sot" Online. 30. ožujka 2012.
  47. ↑ Elsie, Robert. 2013. A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris. New York. str. 379. ISBN 978-1-78076-431-3
  48. ↑ https://findingaids.library.columbia.edu/ead/nnc-ut/ldpd_4492681
  49. ↑ History of RC. Robert College Official Website. Pristupljeno 20. ožujka 2023.. In 1971, Robert Academy (the high school division on the Bebek campus) and ACG merged as a co-ed high school on the Arnavutköy campus as Robert College.
  50. ↑ Quanrud, John; Hosaflook, David. "Dëshmi që Shkolla e Vashave e Korçës ishte protestante" in "Vëllezërit dhe Motrat Qiriazi, Kristo Dako dhe Shkolla e Vashave e Korçës, a ishin protestantë?" (PDF). Dëshmi që Shkolla e Vashave e Korçës ishte protestante. str. 48–53. Inačica izvorne stranice (PDF) arhivirana 2. ožujka 2023. Pristupljeno 2. ožujka 2023.
  51. ↑ "Kongresi i Parë i Manastirit prej Parashqevi Qiriazit".
  52. ↑ Grameno, Mihal.

Dodatna literatura[uredi | uredi kôd]


Dobavljeno iz "https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sevasti_Qiriazi&oldid=6907947"