U tablici niže navedeni su najvažniji otkriveni fosilni ostaci hominina izravno ili neizravno vezanih za evoluciju čovjeka , počevši od nastanka tribusa Hominini u kasnom miocenu (otprilike prije 6 milijuna godina).
Pošto su otkrivene tisuće fosila ljudskih predaka, mnogi od njih fragmentarni, često sa samo jednom pronađenom kosti ili zubom (čitave su lubanje rijetke),[1] ovaj prikaz nema za cilj biti potpun, već prikazati samo najvažnija otkrića. Popis fosila je složen po približnoj starosti determiniranoj datiranjem ugljikom-14 i/ili dodavajućim datiranjem . Imena vrsta prikazuju trenutni konsenzus među znanstvenicima, a ako konsenzus ne postoji, navedena su i alternativna imena.
Većina prikazanih fosila ne smatraju se izravnim precima Homo sapiensa , ali su tijesno vezani za izravne čovjekove pretke, te su stoga važni za istraživanje čovjekove evolucijske linije.
starost: 7 milijuna do 5,3 milijuna godina [ uredi | uredi kôd ]
starost: 5,3 milijuna do 2,58 milijuna godina [ uredi | uredi kôd ]
naziv
vrijeme
vrsta
godina otkrića
mjesto otkrića
otkrivač/i
Ardi
4,4 milijuna godina[4]
Ardipithecus ramidus
1994.
Etiopija
Yohannes Haile-Selassie
KNM-LT 329
4,2 - 5 milijuna godina[5]
Australopithecus anamensis
1967.
Kenija
Arnold Lewis, Bryan Patterson[6] [7]
KNM-TH 13150
4,15-5,25 milijuna godina[8]
Australopithecus anamensis
1984.
Kenija
-
KNM-KP 271
4 milijuna godina[9]
Australopithecus anamensis
1965.
Kenija
Bryan Patterson[6]
stope iz Laetolija
3,7 milijuna godina
dvonožni hominid
1976.
Tanzanija
Mary Leakey
LH 4
2,9 - 3,9 milijuna godina
Australopithecus afarensis
1974.
Laetoli , Tanzanija
Donald Johanson [10]
K 12 (Abel)
3,5 milijuna godina
Australopithecus bahrelghazali
1995.
Čad
Michel Brunet
čovjek plosnatog lica [11]
3,5 milijuna godina
Kenyanthropus platyops
1999.
jezero Turkana , Kenija
Justus Erus i Meave Leakey [12]
Stw 573 ("Malo stopalo")
3,3 milijuna godina
Australopitek ?
1994,
Južnoafrička Republika
Ronald J. Clarke
DIK-1 (Selam)
3,3 milijuna godina
Australopithecus afarensis
2000.
Etiopija
Zeresenay Alemseged
AL 288-1 (Lucy)
3,2 milijuna godina
Australopithecus afarensis
1974.
Etiopia
Tom Gray, Donald Johanson , Yves Coppens i Maurice Taieb
AL 200-1
3 - 3,2 milijuna godina
Australopithecus afarensis
1975.
Etiopija
Donald Johanson Yves Coppens and Maurice Taieb
AL 129-1
3 - 3,2 milijuna godina
Australopithecus afarensis
1973.
Etiopija
Donald Johanson
Slika na Modern Human Origins
AL 444-2
3 milijuna godina
Australopithecus afarensis
1991.
Etiopija
Bill Kimbel
Donji paleolitik: 2,58 milijuna godina - 300 000 godina [ uredi | uredi kôd ]
naziv
vrijeme
vrsta
godina otkrića
mjesto otkrića
otkrivač/i
Taung 1 (dijete iz Taunga)
2,5 milijuna godina
Australopithecus africanus
1924.
Južnoafrička Republika
Raymond Dart
KNM WT 17000 (crna lubanja)
2,5 milijuna godina
Paranthropus aethiopicus
1985.
Kenija
Alan Walker
Uraha Jawbone [13]
Uraha 501
2,3 - 2,5 milijuna godina
Homo rudolfensis
1991.
Malawi
Tyson Msiska, Timothy Bromage, Friedemann Schrenk
Slika na Modern Human Origins
STS 14
2,04-2,58 milijuna godina
Australopithecus africanus
1947.
Južnoafrička Republika
Robert Broom
Slika na Smithsonian
STS 71
2,04 - 2,58 milijuna godina
Australopithecus africanus
1947.
Južnoafrička Republika
Robert Broom i John T. Robinson
Slika na Modern Human Origins
STS 52
2,04 -2,58 milijuna godina
Australopithecus africanus
1947.
Južnoafrička Republika
Robert Broom
STS 5 (Mrs. Ples)
2,04 milijuna godina
Australopithecus africanus
1947.
Južnoafrička republika
Robert Broom
TM 1517
2 milijuna godina
Paranthropus robustus
1938.
Južnoafrička Republika
Gert Terblanche
MH1 Slika na Scientific American
MH1
1,977-1,98 milijuna godina[14]
Australopithecus sediba
2008.
Južnoafrička Republika
Lee R. Berger
KNM ER 1813
1,9 milijuna godina
Homo habilis
1973.
Kenija
Kamoya Kimeu
KNM ER 1470
1.9 milijuna godina
Homo rudolfensis
1972.
Kenija
Bernard Ngeneo [15]
Slika na Smithsonian
OH 24 (Twiggy)
1,8 milijuna godina
Homo habilis
1968.
Tanzanija
Peter Nzube
OH 8 slika stopala na Modern Human Origins
OH 8
1,8 milijuna godina
Homo habilis
1960.
Tanzanija
OH 5 (Zinj ili drobitej oraha)
1,8 milijuna godina
Paranthropus boisei
1959.
Tanzanija
Mary Leakey
D2700
1,8 milijuna godina
Homo erectus
2001.
Gruzija
KNM-ER 62000 [16]
1,78 -1,9 milijuna godina
Homo rudolfensis
2012.
Koobi Fora , Kenija
Meave Leakey i suradnici
KNM-ER 62003 (dio čeljusti)[16]
1,78 -1,9 milijuna godina
Homo rudolfensis
2012.
Koobi Fora , Kenija
Meave Leakey i suradnici
KNM-ER 60000 (čeljust)[16]
1,78 -1,9 milijuna godina
Homo rudolfensis
2012.
Koobi Fora , Kenija
Meave Leakey i suradnici
OH 7
1,75 milijuna godina
Homo habilis
1960.j
Tanzania
Jonathan Leakey
KNM ER 3733
1,75 milijuna godina
Homo erectus
1975.
Kenija
Bernard Ngeneo
KNM ER 1805
1,74 milijuna godina
Homo habilis
1973./1974.
Kenija
Paul Abell
Yuanmouški čovjek
1,7 / 0,5-0,6 milijuna godina (nesigurna procjena)[17]
Homo erectus
1965.
Kinaa
Fang Qian
KNM ER 406
1,7 milijuna godina
Paranthropus boisei
1969.
Kenija
Richard Leakey
KNM ER 732 [18]
1,7 milijuna godina
Paranthropus boisei
1970.
Kenija
Richard Leakey
Slika na Smithsonian
KNM ER 23000
1,7 milijuna godina
Paranthropus boisei
1990.
Koobi Fora , Kenija
Benson Kyongo
KNM WT 17400
1,7 milijuna godina
Paranthropus boisei
Kenija
KNM WT 15000 (dječak iz Turkane)
1,6 milijuna godina
Homo ergaster
1984.
Kenija
Kamoya Kimeu
STW 53 Slika na Modern Human Origins
StW 53
1,5 - 2 milijuna godina
Homo gautengensis
1976.
Južnoafrička republika
A. R. Hughes
SK 847 Slika na Modern Human Origins
SK 847
1,5 - 2 milijuna godina
Homo habilis
1949.
Južnoafrička republika
DNH 7 Slika na Modern Human Origins
DNH 7 (Euridika)
1,5 - 2 milijuna godina
Paranthropus robustus
1994.
Južnoafrička republika
André Keyser
Slika na Smithsonian
SK 46
1,5 - 1,8 milijuna godina
Paranthropus robustus
1949.
Južnoafrička republika
Robert Broom
Peninjška čeljust
1,5 milijuna godina
Paranthropus boisei
1964.
Tanzanija
Richard Leakey
Chellean OH 9 Slika na Modern Human Origins
OH 9
1,5 milijuna godina
Homo erectus
1960.
Tanzanija
Louis Leakey
KNM ER 992
1,5 milijuna godina
Homo erectus
1971.
Kenija
Richard Leakey
KNM ER 3883
1,4 - 1,6 milijuna godina
Homo erectus
1976.
Kenija
Richard Leakey
KGA 10-525
1,4 milijuna godina
Paranthropus boisei
1993.
Etiopija
A. Amzaye
čeljust iz Atapuerce [19]
1,2 milijuna godina
Homo antecessor
2008.
Španjolska
Eudald Carbonell
lubanja Daka
1,0 milijuna godina
Homo erectus
1997.
Etiopija
Henry Gilbert
Sangiran 4
1 milijuna godina
Homo erectus
1939.
Indonezija
G.H.R. von Koenigswald
780 000 - 858 000
Homo erectus
1994.
Španjolska
José María Bermúdez de Castro i Juan Luis Arsuaga
Sangiran 2
0,7 - 1,6 milijuna godina
Homo erectus
1937.
Indonezija
G.H.R. von Koenigswald
Slika iz Smithsonian Institute
Trinil 2 Pithecanthropus-1 or Javanski čovjek
0,7 -1 milijuna godina
Homo erectus
1891.
Indonezija
Eugène Dubois
Ternifine 2-3
700 000
Homo erectus
1954.
Alžir
C. Arambourg
Sangiran 17 Slika na Modern Human Origins
Sangiran 17
700 000
Homo erectus
1969.
Indonezija
S. Sartono
Pekinški čovjek
680 000 - 780 000
Homo erectus
1921.
Kina
Davidson Black
[20]
Madam Buya
600 000 - 1,4 milijuna godina
Homo heidelbergensis ili Homo erectus
1997.
Eritreja
Ernesto Abbate
Bodo Slika na Modern Human Origins
Bodo
600 000
Homo heidelbergensis ili Homo erectus
1976.
Etiopija
A. Asfaw
Mauer 1 (heidelberški čovjek)
500 000
Homo heidelbergensis
1907.
Njemačka
Daniel Hartmann
500k[21]
Homo erectus
1923.
Indija
V. S. Wakankar
Saldanha man
Saldanhaški čovjek
500 000
Homo rhodesiensis
1953.
Južnoafrička Republika
Eartham Pit , Boxgrove
Boxgrovški čovjek
478 000 - 524 000
Homo heidelbergensis
1994.
Ujedinjeno Kraljevstvo
Hexian PA830 Slika na Modern Human Origins
Hexian
400 000 - 500 000
Homo erectus
1980.
Kina
lubanja 5 (Miguelón)
400 000
Homo heidelbergensis
1992.
Španjolska
Bermúdez , Arsuaga i Carbonell
Swanscombški čovjek
400 000
Homo heidelbergensis
1935.
Ujedinjeno Kraljevstvo
Alvan T Marston
Sale
400 000
Homo rhodesiensis
1971.
Moroko
Arago 21 (Tautavelški čovjek)
400k
Homo heidelbergensis
1971.
Francuska
Henry de Lumley
Slika na Smithsonian
Ndutu
350 000
Homo rhodesiensis
1973.
Tanzanija
A.A. Mturi
Steinheimska lubanja
350 000
Homo heidelbergensis
1933.
Njemačka
Srednji paleolitik: od 300 000 do 50 000 godina [ uredi | uredi kôd ]
Gornji paleolitik: od 50 000 do 10 000 godina [ uredi | uredi kôd ]
Mezolitik i neolitik: od 10 000 do 5000 godina [ uredi | uredi kôd ]
Kratice korištene u katalogu ljudskih fosila [ uredi | uredi kôd ]
AL - Afar , Etiopija
ARA-VP - Aramis Vertebrate Paleontology, Etiopija
BAR - (Lukeino, brda Tugen ) distrikt Baringo , Kenija
BOU-VP - Bouri Vertebrate Paleontology, Etiopija
D - Dmanisi , Gruzija
ER - Istočno jezero Rudolf , Kenija
KGA - Konso-Gardula, Etiopija
KNM - Kenijski nacionalni muzej
KP - Kanapoi, Kenija
LB - Liang Bua , Indonezija
LH - Laetoli hominid, Tanzanija
NG - Ngandong , Indonezija
OH - Olduvai Hominid, Tanzanija
SK - Swartkrans , Južnoafrička Republika
Sts,Stw - Sterkfontein , Južnoafrička Republika
TM - Transvaal Museum, Južnoafrička Republika
TM - Toros-Menalla, Čad
WT - Zapadno jezero Turkana , Kenija
Gibbons, Ann. The First Human: The Race to Discover our Earliest Ancestor . Anchor Books (2007). ISBN 978-1-4000-7696-3
(2002. Reprinted 2004) Hartwig, Walter The Primate Fossil Record , Cambridge University Press ISBN 978-0-521-08141 -2 .
Johanson, Donald & Wong, Kate. Lucy's Legacy: The Quest for Human Origins . Three Rivers Press (2009). ISBN 978-0-307-39640-2
Jones, Steve ; Martin, Robert D.; Pilbeam, David R (Editors). (1994). The Cambridge Encyclopedia of Human evolution , Cambridge University Press ISBN 978-0-521-46786-5 (Note: this book contains very useful, information dense chapters on primate evolution in general, and human evolution in particular, including fossil history).
Leakey, Richard & Lewin, Roger . Origins Reconsidered: In Search of What Makes us Human . Little, Brown and Company (1992). ISBN 0-316-90298-5
Lewin, Roger . Bones of Contention: Controversies in the Search for Human Origins . Penguin Books (1987). ISBN 0-14-022638-9
Morwood, Mike & van Oosterzee, Penny. A New Human: The Startling Discovery and Strange Story of the 'Hobbits' of Flores, Indonesia . Smithsonian Books (2007).ISBN 978-0-06-089908-0
Oppenheimer, Stephen . Out of Eden: The Peopling of the World . Constable (2003). ISBN 1-84119-697-5
Roberts, Alice . The Incredible Human Journey: The Story of how we Colonised the Planet . Bloomsbury (2009). ISBN 978-0-7475-9839-8
Shreeve, James.The Neanderthal Enigma: Solving the Mystery of Modern Human Origins . Viking (1996). ISBN 0-670-86638-5
Stringer, Chris . The Origin of Our Species . Allen Lane (2011). ISBN 978-1-84614-140-9
Stringer, Chris & Andrews, Peter. The Complete World of Human Evolution . Thames & Hudson (2005). ISBN 0-500-05132-1
Stringer, Chris & McKie, Robin. African Exodus: The Origins of Modern Humanity . Jonathan Cape (1996). ISBN 0-224-03771-4
van Oosterzee, Penny. The Story of Peking Man . Allen & Unwin (1999). ISBN 1-86508-632-0
Walker, Allan & Shipman, Pat. The Wisdom of the Bones: In Search of Human Origins . Weidenfeld and Nicholson (1996). ISBN 0-297-81670-5
Wade, Nicholas . Before the Dawn: Recovering the Lost History of our Ancestors . Penguin Press (2006). ISBN 978-0-7156-3658-9
Weiss, M.L., & Mann, A.E. (1985). "'Human Biology and Behaviour: An anthropological perspective" (Note: this book contains very accessible descriptions of human and non-human primates, their evolution, and fossil history).
↑ Prominent Hominid Fossils pristupljeno 31. 08. 2006.
↑ Fossil Hominids: Toumai . Talkorigins.org (31. srpnja 2002.) pristupljeno 15. listopada 2012.
↑ [http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/bar-
100200 Bar 10200']. Smithsonian National Museum of Natural History pristupljeno 27. srpnja 2012.
↑ Amos, Jonathan. "Fossil finds extend human story ", BBC News , objavljeno 1. rujna 2009.
↑ (1999.). "Numerical age control for the Miocene-Pliocene succession at Lothagam, a hominoid-bearing sequence in the northern Kenya Rift". Journal of the Geological Society svezak 156 : str. 731.–745.
↑ 6,0 6,1 6,2 Andrew Hill & Steven Ward (1988.). "Origin of the Hominidae: The Record of African
Large Hominoid Evolution Between 14 My and 4 My". Yearbook of Physical Anthropology svezak 31 (broj 59): str. 49.–83.
↑ Bryan Patterson, Anna K. Behrensmeyer, &
William D. Sill (6. lipnja 1970.). "Geology and Fauna of a New Pliocene Locality in North-western Kenya" . Nature svezak 226 (broj 5249): str. 918.–921.
Key details from select sources
↑ "Pliocene hominid partial mandible from Tabarin, Baringo,
Kenya". American Journal of Physical Anthropology svezak 72 (broj 1): str. 21.–37.
↑ Sorry, We Can't Find That Page - Search MSU . Msu.edu pristupljeno 15. rujna 2012.
↑ Oldupai . Ntz.info pristupljeno 15. rujna 2012.
↑ KNM-WT 40000
↑ Smithsonian
↑ http://travelmag.co.uk/?p=1254
↑ Jonathan, Amos. "[http://www.bbc.co.uk/news/science-
environment-14824435 African fossils put new spin on human origins story]", http://www.sciencemag.org/site/extra/sediba/index.xhtml , BBC News , objavljeno 9. rujna 2011. pristupljeno 9. rujna 2011.
↑ Mai, L.L., Owl, M.Y., & Kersting, M.P. (2005.), str.286.
↑ 16,0 16,1 16,2 Meave G. Leakey, Fred Spoor, M. Christopher Dean, Craig S. Feibel, Susan C. Antón,Christopher Kiarie & Louise N.
Leakey. 2012. New fossils from Koobi Fora in northern Kenya confirm taxonomic diversity in early Homo. Nature 488, str. 201.–204. (9. kolovoza 2012.)
doi:10.1038/nature11322
↑ pomiješani slojevi tla
↑ Donald C. Johanson, Blake Edgar (1996.). From Lucy to Language , New York, NY: Simon &
Schuster
↑ Michael Hopkin. "", Nature News , objavljeno 26. ožujka 2008.
↑ http://archive.archaeology.org/9809/newsbriefs/eritrea.html
↑ By ʻAlī Jāvīd, "World Heritage Monuments and Related Edifices in svezak, Volume 2", str. 17.
↑ P. Brown Dali, arhajski Homo Sapiens Sveučilište New England, Australija
↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 23,6 23,7 23,8 23,9 Smith, T. M., Tafforeau, P., Reid, D. J., Pouech, J., Lazzari, V., Zermeno, J. P., Guatelli-
Steinberg, D., Olejniczak, A. J., Hoffman, A., Radovcic, J., Makaremi, M., Toussaint, M., Stringer, C., Hublin, J.-J. (2010.). "Dental evidence for ontogenetic differences
between modern humans and Neanderthals". Proceedings of the National Academy of Sciences svezak 107 (broj 49): str. 20923.–20928.
↑ Qafzeh IX
↑ Christopher J. Norton and David R. Braun. Asian paleanthropology: From Africa to China and beyond , New York, NY: Springer ISBN 978-9048190935
↑ What does it mean to be human? . Smithsonian National Museum of Natural History pristupljeno 27. srpnja
2012.
↑ Human evolution: interpreting evidence . Museum of Science, Boston, US pristupljeno 27. srpnja 2012.
↑ Timeline at Bone & Stone
↑ Robin McKie, science editor (20. lipnja 2010.). Bones from a Cheddar Gorge cave show that cannibalism helped Britain's earliest settlers survive the ice age | Science | The Observer . Guardian pristupljeno 15. rujna 2012.
↑ Mystery of a West African skull from 13,000 years ago . Natural History Museum, London, UK pristupljeno 27. srpnja
2012.
↑ Travels and Archeology in South Chile , Cornell University, New York, U.S. pristupljeno 21. kolovoza 2013.
↑ (1992.). [http://www.jstor.org/stable/40386932 "The many faces of
Wadjak man"]. Archaeology Oceania svezak 27 (broj 1): str. 37.–46.
↑ Seidler, Christoph. "Forscher entzaubern Steinzeitmann ", Der Spiegel , objavljeno 9. veljače 2011. pristupljeno 19 travnja 2012. (German)
Tattersall, Ian, Schwartz, Jeffery (2000). Extinct Humans , Westview Press, Boulder CO ISBN 978-0-8133-3482-0
Larsen, Clark Spencer, Matter, Robert M, Gebo, Daniel L (1991). Human Origins: the fossil record , Waveland Press, Prospect Heights, IL ISBN 978-0-88133-575-0
Smithsonian Human Origins Program pristupljeno 29. kolovoza 2006.
Prominent Hominid Fossils pristupljeno 31. kolovoza 2006.
(1996). "Phenetic Affinities Among Early Homo Crania from East and South Africa". Journal of Human Evolution 30 (3): 189–225