Prijeđi na sadržaj

Kronologija starog Rima

Izvor: Wikipedija

Povijest starorimske države od 753. pr. Kr. do 476. godine pripada razdoblju antike. Dijeli se na ova razdoblja:

Rimsko Kraljevstvo

[uredi | uredi kôd]

Rim je nastao u željeznom dobu kao skupina koliba smještenih na Palatinu i ostalim brežuljcima (9. stoljeće pr. Kr.), a veliko Rimsko Carstvo vuče korijene iz ratničko-ratarskog društva. Rim je velikom rijekom Tiber, i lukom u centru grada, bio povezan s morem preko kojeg je bio u doticaju s raznim kulturama. Za osnivanje Rimskog kraljevstva uzima se često godina 753. pr. Kr. i legenda o prvom kralju Romulu koji Rim naziva po svom bratu blizancu Remu kojeg je ubio u borbi za vlast.

Rimska Republika

[uredi | uredi kôd]
Lucije Junije Brut, osloboditelj Rimljana, brončana bista iz 3. st. pr. Kr., Rim.

Doba rane Rimske Republike (509. pr. Kr. – 351. pr. Kr.)

[uredi | uredi kôd]
Umirući Gal, skulptura sa Zeusovog hrama u Pergamu, danas u Muzeju Capitolino u Rimu.

Uspon i razvitak Rimske Republike (351. pr. Kr. – 130. pr. Kr.)

[uredi | uredi kôd]
Pirov pohod na Italiju.
Razvoj Rimske države:

██ Rimska Republika 510. – 40. pr. Kr.

██ Rimsko Carstvo 20. – 360.

██ Zapadno Rimsko Carstvo 405. – 480.

██ Istočno Rimsko Carstvo 405. – 480.

Doba klasnih i građanskih ratova u Rimskoj Republici (130. pr. Kr. – 30. pr. Kr.)

[uredi | uredi kôd]
Lucije Kornelije Sula, portret s dinara kojeg je izdao njegov unuk.
Pompej Veliki, bista u gliptoteci u New Yorku.
Marko Antonije s dinara iz 42. g. pr. Kr.
Lorenzo Castro, Bitka kod Akcija, 1672., Državni pomorski muzej, London.

Rimsko Carstvo

[uredi | uredi kôd]
Slavna skulptura Oktavijana kao Augusta Prvokonzula.
    • 23. pr. Kr. – Oktavijan, sada August, dobiva zvanje Imperium maius
    • 19. pr. Kr. – August je sastavio novi popis senatora, kojih sad ima 600, a sebe je stavio na prvo mjesto (otkuda potječe i naziv princeps senatus – prvak Senata) i uspostavio novi oblik vladavine – principat; organizirao je osobnu gardu – pretorijance; proglasio se Augustusom (uzvišeni); uspostavio je snage javnog reda u Rimu i osnovao vatrogasnu službu
    • 19. pr. Kr. – August je potpuno pokorio Hispaniju.
    • 16. pr. Kr. – 15. pr. Kr. – Pobjeda nad germanskim plemenima i proširenje carstva do rijeke Labe
    • 12. pr. Kr. – 7. pr. Kr. – Tiberije osvaja Panoniju i odlazi u provinciju Germaniju, radi sprječavanja pobune germanskih plemena
    • 5. godine – Tiberije potpuno pokorava Germaniju
    • 6. godine – Judeja postaje rimska provincija
    • 6. – 9. godine – Batonski rat
    • 9. godine – Bitka u Teutoburškoj šumi, teški rimski poraz, germanska plemena, pod vodstvom Arminija (prije služio Rimu), iz zasjede napala i uništila tri rimske legije
    • 11. godine – Tiberije i Germanik su ugušili ustanak u provinciji Germaniji
    • 13. godine – Senat proglašava Tiberija za Augustovog suvladara
    • 14. godine – smrt cara Augusta i imenovanje Tiberija za njegovog nasljednika s imenom Tiberije Julije Cezar August
    • 15. godine – nemiri u provinciji Germaniji
    • 17. godine – vojničke pobune u Galiji i Numidiji
    • 21. godine – vojnička pobuna u Trakiji
    • 26. godine – Tiberije se povlači u mirovinu na otok Capri, a ovlaštenja preuzima zapovjednik njegove garde Sejan, koji provodi teror po Rimu
    • 31. godine – Sejanov pad
    • 37. godine – smrt Tiberija; Gaj Julije Cezar Kaligula postaje car
    • 41. godine – Tiberije Klaudije Neron postaje car
    • 41. – 42. godine – ustanak u Mauritaniji
    • 43. godine – pohod na Britaniju
    • 54. godine – Klaudije Cezar Neron postaje car
    • 61. godine – ustanak u Britaniji, predvođen Boudicom, poglavicom plemena Icena
    • 64. godine – Rim je uništen u velikom požaru.
    • 66. godine – Tit Flavije guši židovski ustanak u Judeji
    • 68. godine – samoubojstvo Nerona i kraj vladavine Julijevsko-klaudijevske dinastije
    • 69. godine – Godina četiri cara: vladavina četiri cara: Senat je priznao za Neronovog nasljednika Galbu; rimske legije u Germaniji su izabrale Vitelija Aula; pretorijska garda u Rimu je izglasala Ota Marka Salvija, a krajem godine je na vlast došao Vespazijan
    • 69. – 70. godine – Batavski ustanak u provinciji Germaniji, predvođen Civilijem
    • 70. – Tit, Vespazijanov sin, budući car, razorio Jeruzalem
    • 71. – 84. godine – pacifikacija Britanije i osvajanje teritorija današnjeg Velsa i Škotske
    • 79. godine – poslije smrti Vespazijana, Tit Flavije postaje carem; 24. kolovoza, erupcija vulkana na Vezuvu i uništenje gradova Pompeja i Herculaneuma
    • 80. godine – djelomično uništenje Rima u požaru
    • 80. godine – otvoren Kolosej
    • 81. godine – Domicijan postaje car
    • 85. godine – pobuna u Daciji
    • 96. godine – Ubojstvo Domicijana i kraj vladavine dinastije Flavijevaca; Nerva, prvi od tzv. pet dobrih careva postaje car
    • 98. godine – Trajan postaje car
    • 101. – 102. godine – Prvi dački rat
    • 106. – 109. godine – Drugi dački rat, samoubojstvo dačkog kralja Decebala i Dacija postaje provincija
    • 106. godine – izgradnja Trajanovog foruma
    • 113. – 117. godine – rat s Partskim Carstvom i gušenje ustanaka u sjevernoj i srednjoj Mezopotamiji
    • 117. godine – Publije Elije Hadrijan postaje car
    • 122. godine – izgradnja Hadrijanova bedema (Vallum Hadriani)
    • 132. – 135. godine – Posljednji židovski ustanak koji predvodi Simon bar Kohba
    • 138. godine – Antonin Pio postaje car
    • 140. – 143. godine – poslije pobune, Antonin zauzuma Škotsku; početak izgradnje Antonina bedema
    • 152. – 153. godine – pohodi protiv ustanika u Ahaji i Egiptu
    • 161. godine – Marko Aurelije postaje car
    • 162. – 166. godine – neuspješni pohodi Lucija Verija protiv partskog vladara Olagaza III. u petom partskom ratu
    • 166. – 175. godine – Markomanski rat protiv germanskih plemena Markomana i Kvada
    • 172. godine – ustanak Bukola (pastira) u Egiptu
    • 180. godine – smrt Marka Aurelija, posljednjeg od pet dobrih careva; sin mu Komod postaje car (180. – 192.)
    • 192. godine – ubijen Komod, na prijestolje dolazi Pertinaks, vlada tri mjeseca (192 – 193.)
    • 193. godine – ubijen Pertinaks, panonske legije proglašavaju carem Lucija Septimija Severa
    • 195. – 197. godine – Septimije Sever vodi šesti partski rat; raspuštanje stare pretorijanske garde, koju su samo sačinjavali Italici i stanovnici Galije i Španjolske i formiranje nove od stanovnika podunavskih i istočnih provincija; ozakonjenje vojničkog prava stupanja u brak
    • 208. – 211. godine – Septimije Sever zauzima Kaledoniju
    • 211. godine – Marko Aurelije Karakala postaje carem
    • 212. godine – Karakala odobrava zakon Constitutio Antoniniana, kojim skoro cjelokupno slobodno stanovništvo Rimskog Carstva dobiva pravo rimskog građanstva
    • 217. godine – ubojstvo Karakale; Marko Opelije Makrin postaje car kao prvi car iz redova vitezova
    • 218. godine – ubojstvo Makrina; za nasljednika proglašen Varije Avit Basijan ili Marko Aurelije Antonin, poznat kao Elagabal ili Heliogabal, bez konkurencije najrazvratniji rimski car, koji je na vlast došao kao 14-godišnjak, ali su ga zbog silnog razvrata ubili pretorijanci kad je imao 18 godina !!!
    • 222. godine – ubojstvo Elagabala i Aleksandar Sever postaje carem
    • 235. godine – ubojstvo Aleksandra Severa i početak vladavine tkz. vojničkih careva, gdje je do 284. godine vladalo negdje oko pedeset careva
    • 249. na prijestolje dolazi Trajan Decije, prvi rimski car ilirskog porijekla
    • 284. godine – Dioklecijan postaje car
    • 285. godine – Bagaudski rat – ustanak bagauda robova, seljaka i bezemljaša
    • negdje oko 290. godine – Dioklecijan dijeli vladavinu s Markom Aurelijem Maksimijanom koji vlada zapadnim dijelom carstva a Dioklecijan istočnim; Rim nije više sjedište carstva; Dioklecijan stvara apsolutnu monarhiju (dominat), zadržava graničnu vojsku ali i stvara i operativnu, čiju srž čine palatini i carstvo dijeli na dvanaest dieceza; Senat gubi politički značaj
    • 301. godine – utvrđene su maksimalne cijene robe i radne snage
    • 303. i 304. godine – uvedene su mjere protiv kršćana
    • 305. godine – Maksimijan abdicira i nasljeđuje ga njegov suvladar Konstancije Klor
    • 306. godine – Konstantin Veliki ili Konstantin I (Flavije Valerije Konstantin) postaje car
    • 306. – 324. godine – međusobni okršaji rimskih suvladara, Licinijevim porazom Konstantin Veliki postaje jedini vladar Rima
    • 312. godine – bitka kod Mulvijeva mosta, Konstantin pobjeđuje uzrupatora Maksencija, a prije bitke mu se, po legendi ukazao križ s natpisom: 'U ovom ćeš znaku pobijediti', pa je stoga:
    • 313. godine – donesen zakon o slobodnom ispovijedanju kršćanske vjere u Milanu, znan kao Milanski edikt
    • 325. godine – car Konstantin Veliki stavlja van zakona gladijatorske borbe, koje se, međutim, i dalje sporadično održavaju do oko 450. godine
    • 330. godine – Konstantinopol postaje glavi grad carstva
    • 337. godine – smrt cara Konstantina (I. ili Velikog, jer kad se govori o caru ovoga imena, misli se uvijek na njega), nasljeđuje ga Konstancije II
    • 357. godine – Julijan Apostata kao namjesnik u Galiji pobjeđuje Alemane kod Argentoratuma
    • 361. godine – smrt Konstancija II i Julijan Apostata biva proglašen carem
    • 363. godine – pogibija Julijana Apostata u ratu s Persijcima pri opsadi Ktezifonta; braća Valentinijan Flavije i Valens dolaze na vlast i prvi vlada zapadnim carstvom iz Milana a drugi istočnim iz Konstantinopola
    • 378. godine – bitka kod Adrijanova polja protiv Vizigotaa i i Valensova pogibija; Teodozije dolazi na vlast
    • 379. godine – Teodozije objedinjuje oba dijela carstva
    • 379. – 382. godine – pobjeda nad Gotima i sklapanje saveza s Gotima protiv Huna
    • 391. godine – Teodozije proglašava kršćanstvo jedinom i službenom religijom Rimskog Carstva
    • 393. godine – Teodozije ukida Olimpijske igre (koje dotad traju neprekidno od 776. prije Krista.
    • 395. godine – Teodozijeva smrt i konačna podjela Rimskog Carstva na Istočno i Zapadno Rimsko Carstvo
    • 402. godine – Stilihonova pobjeda nad Gotima
    • 402. godine – Ravenna postaje (i ostaje zadnji) glavni grad Zapadnog Rimskog Carstva
    • 404. godine – 1. siječnja, posljednja gladijatorska borba u gradu Rimu
    • 408. godine – Goti zauzimaju Panoniju i Norik
    • 410. godine – Goti prodiru u Italiju, zauzimaju Rim i pljačkaju ga
    • 430. – tih godina – Huni i pod zapovjedništvom Atile prodiru u Galiju
    • 451. godine – posljednji Rimski trijumf: bitka na Katalaunskim poljima. Rimski vojskovođa Flavije Aecije, znan i kao 'posljednji pravi Rimljanin', potpomognut Vizigotima kralja Teodorika, pobjeđuje Atilu, ali ga, iz taktičkih razloga, ne uništava.
    • 475. godine – Romul Augustul postaje car
    • 476. godine (3. ili 4. rujna) – germanski zapovjednik Odoakar skida s vlasti Romula Augustula, kao posljednjeg vladara Zapadnog Rimskog Carstva (ali mu, kao dječaku, pošteđuje život, pa ovaj umire oko 511. godine) i proglašava se kraljem Italije, što se smatra i posljednjom godinom Zapadnog Rimskog Carstva, dok Istočno Rimsko Carstvo ili Bizant nastavlja trajati do 1453. godine.
    • 480. godine – u Splitu (u Dioklecijanovoj palači) ubijen posljednji legitimni car Zapadnoga Rimskoga Carstva (jer je Romul Augustul 'vladao' samo Italijom), Julije Nepot. Danas jedna ulica u Splitu nosi njegovo ime.
    • Bilo kako bilo, povjesničari se slažu da je 476. godina – godina propasti (Zapadnog) Rimskog Carstva. Završava Stari vijek. Započinje Srednji vijek.

Rimljani su imali razrađeno nazivlje za svoj novac kao i za osobna imena.

v • u
Starorimska država
Dobavljeno iz "https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kronologija_starog_Rima&oldid=6952403"