Novi Grad (BiH)
| Bosanski Novi | |
|---|---|
| Datoteka:BH municipality location Bosanski Novi.png | |
| Entitet | Republika Srpska |
| Sjedište | Bosanski Novi |
| Načelnik | Borislav Vuković |
| Površina | 470 km² |
| Stanovništvo - Ukupno - Gustoća |
31.344 66,3 st./km² |
| Pošta | |
Općina Bosanski Novi (Novi Grad) ima 48 naselja od kojih je jedno naselje gradsko (Novi Grad), četiri naselja su mješovitog tipa, a ostalo su seoska naselja.
Općina pripada entitetu Republika Srpska.
Zemljopis
Novi Grad je smješten na ušću rijeke Sane u Unu, na važnom križanju puteva iz Panonske nizine prema planinsko-kotlinskom području dinarskog planinskog sustava. Leži na samom 45° sjeverne zemljopisne širine, na nadmorskoj visini od 122 metra. Grad je smješten na desnoj obali Une i na obje strane rijeke Sane, bolje rečeno na dvije geomorfološke cjeline: u aluvijalnim dolinama Une i Sane i brežuljkastim padinama Grmeča i Kozare.
Površina urbanog područja grada iznosi 13,31 km˛, a ukupna površina katastarske općine 26,5 km2. Na sjevepozapadu granici tokom rijeke Une s Hrvatskom, a na jugu i jugozapadu sa seoskim naseljima Rudice, Čađavica i Crna Rijeka. Na istočnoj strani sa selima Maslovare, Blagaj, Suhaca, Hozići, Gornji Agici, Japra i Blagaj Rijeka, a sa sjevera sa selima Poljavnice i Mazić.
Prije rata grad je nosio ime Bosanski Novi, ali tokom rata u Bosni i Hercegovini, srpske vlasti su donijele odluku da se nazivi svih mjesta koja imaju pridjev "bosanski" promijene. Tako je donesena odluka da se ime Bosanski Novi promijeni u Novi Grad. Prema izbornom zakonu BiH, danas su u upotrebi oba naziva: Bosanski Novi/Novi Grad.
Stanovništvo
Po posljednjem službenom popisu stanovništva 1991. godine, općina Bosanski Novi imala je 41.665 stanovnika, raspoređenih u 60 naselja.
Nacionalni sastav:
- Srbi - 25.101 (60,24%)
- Muslimani - Bošnjaci - 14.040 (33,69%)
- Hrvati - 403 (0,96%)
- Jugoslaveni - 1.557 (3,73%)
- ostali - 564 (1,38%)
Nacionalni sastav 1971. godine, bio je sljedeći:
ukupno: 41.216
- Srbi - 28.328 (68,73%)
- Muslimani - 11.625 (28,20%)
- Hrvati - 640 (1,55%)
- Jugoslaveni - 366 (0,88%)
- ostali - 257 (0,64%)
Naseljena mjesta
Ahmetovci, Blagaj Japra, Blagaj Rijeka, Blatna, Bosanska Kostajnica, Bosanski Novi, Cerovica, Crna Rijeka, Čađavica Donja, Čađavica Gornja, Čađavica Srednja, Ćele, Devetaci, Dobrljin, Donje Vodičevo, Donji Agići, Donji Rakani, Gornja Slabinja, Gornje Vodičevo, Gornji Agići, Gornji Rakani, Grabašnica, Grdanovac, Gumnjani, Hozići, Johovica, Jošava, Kalenderi, Kršlje, Kuljani, Lješljani, Mala Krupska Rujiška, Mala Novska Rujiška, Mala Žuljevica, Maslovare, Matavazi, Mazić, Mrakodol, Mraovo Polje, Petkovac, Petrinja, Pobrđani, Podoška, Poljavnice, Prusci, Radomirovac, Rakovac, Rašće, Ravnice, Rudice, Sokolište, Suhača, Svodna, Tavija, Trgovište, Vedovica, Velika Rujiška, Velika Žuljevica, Vitasavci i Zovik.
Poslije potpisivanja Daytonskog sporazuma, općina Bosanski Novi u cjelini, ušla je u satav Republike Srpske. Ime gradu i općini promijenjeno je u Novi Grad.
Nacionalni sastav po naseljenim mjestima
- Ahmetovci - uk.293, Srbi - 287, Jugoslaveni - 6
- Blagaj Japra - uk.1.279, Bošnjaci - 1.278, ostali - 1
- Blagaj Rijeka - uk.980, Bošnjaci - 749, Srbi - 184, Hrvati - 2, Jugoslaveni - 34, ostali - 11
- Blatna - uk.443, Srbi - 419, Bošnjaci - 2, Hrvati - 2, Jugoslaveni - 20
- Bosanska Kostajnica - uk.3.768, Srbi - 1.715, Bošnjaci - 1.659, Hrvati - 126, Jugoslaveni - 182, ostali - 86
- Bosanski Novi - uk.13.588, Bošnjaci - 6.831, Srbi - 5.121, Hrvati - 187, Jugoslaveni - 1.117, ostali - 332
- Cerovica - uk.261, Srbi - 259, Hrvati - 2
- Crna Rijeka - uk.465, Bošnjaci - 370, Srbi - 86, ostali - 9
- Čađavica Donja - uk.408, Srbi - 408
- Čađavica Gornja - uk.297, Srbi - 293, Jugoslaveni - 4
- Čađavica Srednja - uk.262, Srbi - 257, Jugoslaveni - 4, ostali - 1
- Ćele - uk.166, Srbi - 166
- Devetaci - uk.139, Srbi - 133, Jugoslaveni - 6
- Dobrljin - uk.1.141, Srbi - 1.110, Hrvati - 7, Jugoslaveni - 24
- Donje Vodičevo - uk.801, Srbi - 773, Hrvati - 8, Bošnjaci - 2, Jugoslaveni - 13, ostali - 5
- Donji Agići - uk.935, Srbi - 647, Bošnjaci - 270, Hrvati - 7, Jugoslaveni - 6, ostali - 5
- Donji Rakani - uk.315, Srbi - 313, Hrvati - 1, Jugoslaveni - 1
- Gornja Slabinja - uk.154, Srbi - 154
- Gornje Vodičevo - uk.368, Srbi - 354, Jugoslaveni - 6, ostali - 8
- Gornji Agići - uk.540, Bošnjaci - 523, Srbi - 13, ostali - 4
- Gornji Rakani - uk.254, Srbi - 254
- Grabašnica - uk.58, Srbi - 58
- Grdanovac - uk.205, Srbi - 161, Hrvati - 31, Jugoslaveni - 8, ostali - 5
- Gumnjani - uk.51, Srbi - 50, ostali - 1
- Hozići - uk.958, Bošnjaci - 933, Srbi - 21, Jugoslaveni - 1, ostali - 3
- Johovica - uk.187, Srbi - 179, Hrvati - 1, Jugoslaveni - 7
- Jošava - uk.121, Srbi - 120, Jugoslaveni - 1
- Kalenderi - uk.176, Srbi - 171, Jugoslaveni - 3, ostali - 2
- Kršlje - uk.632, Srbi - 617, Bošnjaci - 10, Jugoslaveni - 1, ostali - 4
- Kuljani - uk.110, Srbi - 109, Hrvati - 1
- Lješljani - uk.59, Srbi - 59
- Mala Krupska Rujiška - uk.431, Srbi - 430, Jugoslaveni - 1
- Mala Novska Rujiška - uk.573, Srbi - 571, Jugoslaveni - 1, ostali - 1
- Mala Žuljevica - uk.97, Srbi - 97
- Maslovare - uk.500, Bošnjaci - 262, Srbi - 235, Jugoslaveni - 1, ostali - 2
- Matavazi - uk.563, Srbi - 555, Jugoslaveni - 4, ostali - 4
- Mazić - uk.132, Srbi - 131, ostali - 1
- Mrakodol - uk.359, Srbi - 311, Bošnjaci - 47, Hrvati - 1
- Mraovo Polje - uk.49, Srbi - 49
- Petkovac - uk.227, Srbi - 218, Jugoslaveni - 8, ostali - 1
- Petrinja - uk.581, Srbi - 568, Hrvati - 3, Bošnjaci - 1, Jugoslaveni - 4, ostali - 5
- Pobrđani - uk.144, Srbi - 143, ostali - 1
- Podoška - uk.95, Srbi - 95
- Poljavnice - uk.1.137, Srbi - 1.094, Bošnjaci - 9, Hrvati - 2, Jugoslaveni - 21, ostali - 11
- Prusci - uk.356, Srbi - 352, Hrvati - 1, Jugoslaveni - 3
- Radomirovac - uk.557, Srbi - 549, Hrvati - 1, Jugoslaveni - 3, ostali - 4
- Rakovac - uk.42, Srbi - 41, ostali - 1
- Rašće - uk.298, Srbi - 296, Jugoslaveni - 1, ostali - 1
- Ravnice - uk.639, Srbi - 631, Hrvati - 2, Jugoslaveni - 4, ostali - 2
- Rudice - uk.452, Srbi - 437, Bošnjaci - 2, Hrvati - 1, Jugoslaveni - 10, ostali - 2
- Sokolište - uk.611, Srbi - 600, Bošnjaci - 1, Jugoslaveni - 5, ostali - 5
- Suhača - uk.1.087, Bošnjaci - 1.080, Srbi - 5, Jugoslaveni - 1, ostali - 1
- Svodna - uk.1.270, Srbi - 1.224, Bošnjaci - 9, Hrvati - 5, Jugoslaveni - 15, ostali - 17
- Tavija - uk.575, Srbi - 550, Hrvati - 5, Jugoslaveni - 16, ostali - 4
- Trgovište - uk.377, Srbi - 359, Hrvati - 4, Jugoslaveni - 10, ostali - 4
- Vedovica - uk.57, Srbi - 57
- Velika Rujiška - uk.173, Srbi - 168, Bošnjaci - 2, Jugoslaveni - 2, ostali - 1
- Velika Žuljevica - uk.410, Srbi - 395, Hrvati - 2, Jugoslaveni - 2, ostali - 11
- Vitasavci - uk.385, Srbi - 375, Hrvati - 1, Jugoslaveni - 1, ostali - 8
- Zovik - uk.74, Srbi - 74
Prije drugog svjetskog rata na području kotara Bosanski Novi, postojalo je i naselje Dombrava, čije se je stanovništvo na kraju rata preselilo u Poljsku. Ovo je kolonističko naselje iz austro - ugarskog perioda po popisu stanovništva iz 1931. godine imalo 340 stanovnika i to:
Tijekom Rata u BiH, iz sastava općine Bosanski Novi izdvojen je teritorij od koga je formirana općina Bosanska Kostajnica, s 12 naseljenih mjesta: Bosanska Kostajnica, Gornja Slabinja, Grdanovac, Gumnjani, Kalenderi, Mrakodol, Mraovo Polje, Petrinja, Pobrđani, Podoška, Tavija i Zovik.
Uprava
Povijest
Bosanski Novi je bio najveće čvorište cestovonog i željezničkog prometa u Pounju u bivšoj Jugoslaviji, a sada između Bosne i Hercegovine i Hrvatske. Ovaj grad, u antičkoj rimskoj epohi zvao se Castrum Novum. U Kraljevini Hrvatskoj - do 1102. bio je u središnjem dijelu središnje starohrvatske župe Pset ili Psat, čiji je stolni grad najvjerojatnije bila Krupa ili Pučenik pokraj Krupe (danas Bosanska Krupa. Kasnije nalazio se u vlasti jedne od najmoćnijih europskih plemićkih obitelji - grofova Babonjića, onih istih kojima su pripadali Susedgrad i Medvedgrad pokraj Zagreba. Njihova imanja su se protezala od Krbavsko-modruške župe na jugu do Pešte na sjeveru Hrvatsko-ugarskog kraljevstva. A nalazio se pod upravom Krupe koja je bila u njihovom vlasništvu dok je nisu preoteli Frankopani i Zrinski. Babonjići su stolovali u Blagaju (mjestu gdje se blaguje) nedaleko Bosanskog Novog, pa su i prozvani Babonjićima grofovima Blagajskim. Jedan od njih je stolovao u Vodici (današnjem Vodičevu, južnije od Novog), pa je nosio pridjevak - Vodićki.
Potomci ove grofovske obitelji još su u dvadesetom stoljeću živjeli u Beloj Krajini i iz svoje arhive dopustili Radoslavu Lopašiću prijepis listina iz kojih su uzeti ovi podaci (vidjeti knjigu Radoslav Lopašić: Bihać i Bihaćka Krajina u reprint-izdanju od stotoj obljetnici prvog izdanja - DINA (Dretarova informativno-novinska i izdavačka agencija), Bihać 1991.) U vrijeme pada Krupe pod Turke 1565. godine, jedina dva preživjela Krupljanina donose u Podove (Dvor na Uni i Novi) vijest o pogibiji vojvode Matije Bakića i padu Krupe od udara Kara-Mustafe-paše Sokolovića. Tad je Novi još bio u hrvatskoj vlasti i tek tada postao rubnim područjem između ugarskog kraljevstva i turskog carstva.
Gospodarstvo
Slavni ljudi
- Radoslav Likar, magistrirao 1983., a doktorirao 2000. g. na Veterinarskom fakultetu u Zagrebu
- Ante Milinović, hrvatski povjesničar, hrvatska numizmatika
- Miroslav Milinović, hrvatski pjesnik, živio i umro u Prelogu
- Lazar Drljača - slikar moderne srpske likovne umjetnosti prve polovine XX. stoljeća
- Mladen Oljača - srpski pisac. Najviše je prevođena Molitva za moju braću, koja je doživjela četrnaest izdanja; roman je objavljen u Poljskoj, Rumunjskoj, Italiji, Francuskoj, Zapadnoj Njemačkoj, Engleskoj, SAD-u, Švedskoj itd.
- Stojan Ćelić - srpski slikar i grafičar - spada u red poznatih slikara, grafičara i likovnih kritičara bivše Jugoslavije.
- Dragan Kolundžija - srpski pjesnik - zastupljen je u više antologija srpske poezije u zemlji i inostranstvu.
- Đoko Mazalić - srpski slikar - zvanje profesora slikarstva stekao u Budimpešti (Academy of Fine Arts) u klasi profesora T. Zempenzya.
- Ljubo Jandrić - srpski književnik - romani "Prah i pepeo", "Jasenovac", knjiga razgovora "Sa Ivom Andrićem"
- Milan Karanović - etnograf/kustos
- Drago Todić - geograf/znanstvenik
- Mladen Karan - srpski slikar - živi i radi u Firenci/Italija
- Oste Erceg - srpski slikar - živi i radi u Novom Gradu
Spomenici i znamenitosti
